دنيا 283 مطلب

تاوان عمومی در مصائب و بحران ها و مسأله عدل الهی؟!

آيه 25 سوره انفال می فرمايد: «و بترسيد از فتنه ای كه چون آيد، تنها مخصوص ستمكاران شما نباشد [بلکه همه را فرا خواهد گرفت]»؛ آيا اين قضيه با عدل خداوند در تضاد نيست؟!

خدا هرگز عموم را به خاطر عمل گروهى عذاب نمى کند، مگر آنکه منکرات در میان آنها آشکار شود و آنها در عین توانائى سکوت کنند و این عذاب نتیجه پدید آمدن بی عدالتی و ظلمی است که در صورت عمل نیک سیرتان به وظیفه شان در امر به معروف و نهی از منکر، هیچ گاه دامن گیر این جامعه نمی گشت؛ در صورتی که خوبان در برابر عمل بدان سکوت کنند، ناهنجاری‌ مثل موريانه ريشه‌ عدالت اجتماعی را می خورد؛ زیرا عدم اصلاح افراد ناصالح نابودی اجتماع را در پی دارد.

در نتیجه نمی توان گفت چون وظیفه خود را در حیطه زندگی شخصی و فردی انجام داده ام از آثار شوم وظیفه ناشناسی هاى دیگران در امان خواهم ماند. چون در اجتماع، چيزی به عنوان «ضرر فردی» وجود ندارد و هر زيان فردی، امكان اين را دارد كه به صورت يك زيان اجتماعی در آيد. به همين دليل، منطق و عقل حکم می کند در پاك نگه داشتن محيط اجتماعی خود از هر گونه تلاش و كوششي خودداری نکنیم.

جمع بین وقوع بلاهای طبیعی و مسئله عدل الهی؟!

آیا آفرینش بلاهای طبیعی با عدل الهی در تضاد نیست؟!

شرور امور عدمی هستند و آنچه در ظاهر بلا می پنداریم در جای خود خیر است. مثلًا سمومى كه حيوانات سم دار دارند شرّ نيست؛ چون از يك سو وسيله دفاعى آن حيوان در مقابل خطرات مختلف است و از سوى ديگر، با اين سموم، بسيارى از داروهاى حياتبخش ساخته مى شود. باران زیاد نیز باعث پر شدن سفره های زیرزمینی می گردد اما بخاطر ساخت و سازهای غیر اصولی انسان، یا مدیریت نکردن مسیر باران، ممکن است منجر به سیل مرگباری گردد که خانه های فراوانی را تخریب کرده و عده ای را به سوی مرگ بکشاند.
از طرفی حوادث طبیعی از اسباب و مسببات پیروی می کنند. اگر انسان خود را در معرض این امور قرار دهد و اتفاقی برای او بیفتد نباید نظام آفرینش را مقصر بداند. بلاهاي طبيعي با منشاء ساده؛ حوادثي کما بیش قابل پيش بيني هستند و اقدامات پيش گيرانه مناسب و مدیریت حادثه را می طلبند. در مورد زلزله که قابل پیش بینی نیست نیز راه چاره ای که در همه زمان ها مطرح بوده است، ساختن خانه هایی با استحکام بالاتر می باشد.
خداوند برای پیشگری از حوادث طبیعی و آسیب ندیدن بشر، ابزار فراوانی در اختیار او قرار داده است. یکی از این ابزارها عقل است و انسان با مطالعه درباره عواملی که منجر به حادثه می گردد به خوبی می تواند از آنها پیشگیری کند. نه اینکه به قضا و قدر الهی شکایت کند و به عدل خدا شک کند.

هشدار امام علي(ع) درباره ناپايداري «دنیا»

امام علي(ع) در خطبه 173 نهج البلاغه درباره ناپايداري «دنیا» و غفلت از «آخرت» چه هشداري می دهد؟

ایشان می فرماید: «آگاه باشيد! اين دنيايى كه پيوسته آرزوي آن را داريد و به آن عشق می ورزيد، و آن نيز گاه شما را خشمگين و گاه خشنود مى سازد، منزلگاه اصلى شما نيست كه براى آن آفريده شده و به سوى آن دعوت گرديده ايد، نه دنيا براى شما باقى مى ماند و نه سلطه شما بر آن باقى مي ماند، اين دنيا گرچه از جهتى شما را فريب داده؛ ولى از جهتى ديگر شما را از بدى هايش بر حذر داشته است؛ پس به دليل هشدارهايش از فريبندگى هايش چشم بپوشيد و مظاهر هوس انگيزش را به جهت جنبه هاى هشداردهنده اش رها سازيد».

توصیه امام علي(ع) هنگام از دست دادن «دنیا»

امام علي(ع) در برابر از دست دادن نعمت های دنیوی چه توصیه ای نمودند؟

امام علي(ع) در خطبه 173 «نهج البلاغه»، می فرماید: «نبايد هيچ يك از شما به سبب از دست دادن چيزى از دنيا، همچون كنيزكان گريه سر دهد؛ بلکه با استقامت بر طاعت خدا و عمل به دستورات قرآن، نعمت خداوند را بر خود کامل کنید». در واقع امام(ع) می فرماید: اولا: نعمت های دنیا ارزشی ندارد و سرانجام از دست می رود و عجز بر از دست دادن آن کار افراد ضعیف است. ثانیا: يكى از عوامل بقا و دوام نعمت هاى خداوند، اطاعت فرمان او و احترام به قرآن و عمل به دستورات آن است.

تعارض «حفظ دنيا» با «حفظ دين»

از ديدگاه امام علي(ع) اگر «حفظ دنیاى پر زرق و برق» با «حفظ دین» تعارض پيدا كنند چه باید کرد؟

امام علي(ع) در خطبه 173 «نهج البلاغه» در هنگام تعارض «حفظ دنياى پر زرق و برق» با «حفظ دين» مى فرمايد: «آگاه باشيد! اگر اساس دين و ايمان خود را حفظ كنيد، از بين رفتن چيزى از دنيايتان به شما زيان نمى رساند و بدانيد با تباه ساختنِ دين خود، آنچه را از دنيا براى خويش نگه داشته ايد سودى به حالتان نخواهد داشت». البته اگر امكانات مادّى در مسير اهداف سازنده معنوى به كار گرفته شود نه تنها مذموم نيست؛ بلكه از بهترين وسايل پيشرفت و تكامل انسان است. بدبختى از آنجا شروع مى شود كه اين امكانات به هدف اصلى تبديل شود و براى نيل به آن، انسان همه چيز را قربانى كند.

عذاب اقوام گذشته با «عوامل حيات»

خداوند چگونه عذاب های اقوام گذشته را توسط عوامل «حیات و زندگانی» انجام داده است؟

گرچه زندگی انسان وابسته به آب، هوا، خاک و آتش است؛ اما خداوند گاه به وسیله همین عوامل انسان را عذاب می کند؛ يعنى اى انسان! به خود مغرور مشو، اگر خداوند اراده كند عامل حياتت، وسيله مرگت خواهد شد؛ خداوند قوم «عاد» را با تندبادى طغيانگر و سرد به هلاكت رساند، فرعون و لشکریانش را با امواج آب های دریا نابود كرد، قارون را با مال و اموالش در زمین فرو برد و برخی از اقوام گذشته را به وسیله صاعقه آسمانی عذاب كرد.

دیدگاه پیامبر(ص) نسبت به «دنیا»

امام علي(ع) دیدگاه پیامبر(ص) نسبت به «دنیا» را چگونه بیان می نماید؟

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، ديدگاه پیامبر اکرم(ص) را نسبت به «دنیا» چنين بيان می فرماید: «او به اندازه ضرورت از دنيا بهره گرفت و هرگز تمايلى به آن نشان نداد. پهلويش از همه مردم لاغرتر و شكمش از همه گرسنه تر بود. دنيا [از سوى خدا] به وى عرضه شد؛ ولى آن را نپذيرفت، او مى دانست چه چيزى مبغوض خداست؟ آن را مبغوض مى شمرد، چه چيز نزد خدا حقير است آن را حقير مى دانست، و چه چيز نزد او كوچك است آن را كوچك مى ديد».

بيشترين خطبه های امام علي(ع) در مذمّت «دنیا»

چرا خطبه های زیادي از امام علي(ع) در مذمّت «دنیا» ايراد شده است؟

عامل اصلي فساد جوامع، رواج مظاهر دنياپرستي است كه عمده ترين مظاهر آن در سه چيز «حُبّ مال»، «حُبّ جاه» و «حُبّ شهوات» خلاصه مي شود. اين موضوع در جوامعى كه بطور ناگهاني از حالت فقر به حالت غنا مى رسند؛ ظهور و بروز بيشترى دارد؛ همچون جامعه اسلامى كه قبل از بعثت، مردم در فقر شديدى بسر مي بردند؛ ولى فتوحات و غنايم، ناگهان وضع را دگرگون ساخت و رقابت هاى مخرّب و دنياپرستى، دامانِ گروهى را گرفت و غرق در گناه ساخت. از اين رو امام علي(ع) ضمن ايراد خطبه هايي در مذمّت دنيا، پيامبر(ص) و خودش را به عنوان الگو براي دنياپرستانِ آن محيط معرفي كردند.

ويژگي هاي «دنیا» از زبان امام علي(ع)

امام علي(ع) در خطبه 161 «نهج البلاغه»، «دنیا» را با چه ويژگي هايي توصیف می نماید؟

امام علي(ع) در خطبه 161 «نهج البلاغه» درباره ويژگي هاي «دنیا» می فرماید: «خدا دنيا و انقطاع و زوال و انتقال آن را براى شما وصف كرده است؛ بنابراين از اين زرق و برق هايى كه براى شما دل پسند است، به دليل كوتاه بودن دورانش چشم بپوشيد». حضرت به بیان چهار صفت دنیا مي پردازد: 1- اصل زندگی دنیا حقیر و بی ارزش است. 2- دنیا فانی است. 3- دنيا همانطور که انسان را از مواهب خود بهره مند می کند، آنها را از او باز می ستاند. 4- همواره از گروهی به گروه دیگر منتقل می شود.

سرانجام «دنیاپرستان» از زبان امام علي(ع)

امام علي(ع) در خطبه 161 «نهج البلاغه»، چه سرانجامي را براي «دنیاپرستان» ترسیم نموده است؟

ایشان می فرماید: «از آنچه در قربانگاه های قرون پیشین دیده اید عبرت گیرید، از آن کسانی که پیوند اعضایشان [در زیر خاک ها] از هم گسسته، و شرف و عزتشان نابود شده و شادی و نعمت هایشان قطع گردیده است، نزدیکی به فرزندان و همدمی همسران به مفارقت آنها مبدل شده و اکنون نه بر یکدیگر تفاخر می کنند؛ نه زاد و ولد دارند و نه با هم سخن می گویند؛ پس ای بندگان خدا! برحذر باشید همانند كسى كه بر نفس خود پيروز گشته و از شهوات سركش مانع شده، و با چشم عقل مى نگرد».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

رسول الله (ص)

لکل شيء زکاة و زکاة الابدان الصيام

هر چيزي زکاتي دارد و زکات بدن ها روزه است

ميزان الحکمة 6 / 392