همسران پیامبر(ص) بعد از پاره اى از غزوات که غنائم سرشارى در اختیار مسلمین قرار گرفت، تقاضاهایى مانند افزایش نفقه، یا لوازم زندگى و ... داشتند. پیامبر(ص) که مى دانست، تسلیم شدن در برابر این گونه درخواست ها چه عواقبى براى «بیت نبوت» در بر خواهد داشت، از انجام این خواسته ها سر باز زد، و یک ماه تمام از آنها کناره گیرى نمود، تا این که آیات 28 تا 31 سوره احزاب نازل شد، و با لحن قاطع، و در عین حال توأم با رأفت و رحمت، به آنها هشدار داد.

آیه 4 سوره احزاب درباره «جمیل بن معمر» نازل شد که داراى حافظه بسیار قوى بود و ادعا مى کرد دارای «دو قلب» است که با هر کدام از آنها بهتر از محمّد(ص) مى فهمد! لذا مشرکان قریش او را «ذو القلبین» مى نامیدند. اما در جنگ «بدر» که مشرکان فرار کردند، او نیز چنان دست و پای خود را گم کرده بود که یک لنگه کفشش در پایش بود و لنگه دیگر را به دست گرفته بود و فرار مى کرد و معلوم شد به اندازه یک قلب هم نمی فهمد.

آیه 67 سوره عنکبوت در پاسخ به گروهى از مشرکان نازل شد که می گفتند: به این دلیل ایمان نمی آورند که می ترسند مشرکان عرب آنها را بربایند (و به سرعت نابود کنند).

در آن هنگام که پیامبر(ص) در «مکّه» بود، و مؤمنان در اقلیت قرار داشتند، مشرکان پیروزی «ایرانیان» مشرک بر «رومیان» اهل کتاب را به فال نیک گرفتند، و دلیل بر حقانیت شرک خود دانستند! آیات 1 تا 5 سوره روم نازل شد و قاطعانه گفت: چیزى نمى گذرد که آنها از «رومیان» شکست خواهند خورد. این پیشگوئى قاطع، از یکسو نشانه اعجاز قرآن بود و از سوى دیگر نقطه مقابل تفأّل مشرکان بود، و مسلمانان را دلگرم ساخت.

آیه 6 سوره لقمان درباره «نضر بن حارث» نازل شده است؛ او که برای تجارت به «ایران» سفر مى کرد، مى گفت: اگر «محمّد» براى شما سرگذشت «عاد و ثمود» را نقل مى کند، من داستان هاى «رستم و اسفندیار»، و اخبار «کسرى» و سلاطین عجم را باز مى گویم! برخی دور او را گرفته، استماع قرآن را ترک مى کردند. و یا درباره مردى نازل شده که کنیز خواننده اى را خریدارى کرده بود، شب و روز براى او خوانندگى مى کرد و او را از یاد خدا غافل مى ساخت.

آیات 1 تا 3 سوره احزاب در مورد ابوسفیان و بعضى دیگر از سران شرک نازل شد، که بعد از جنگ احد از پیامبر(ص) امان گرفته و وارد مدینه شدند، و پیشنهاد کردند: اى محمّد! بیا و از بدگوئى به خدایان ما صرف نظر کن، و بگو آنها براى پرستش کنندگانشان شفاعت مى کنند، تا ما هم از تو دست بر داریم، و هر چه مى خواهى درباره خدایت توصیف کنی آزاد هستى. این پیشنهاد پیامبر(ص) را ناراحت کرد و دستور داد آنها را از مدینه بیرون کنند، آیات فوق نازل شد، و به پیامبر(ص) دستور داد: به این گونه پیشنهادها اعتنا نکند.

این آیه درباره جمعى از یهود نازل شد که  به پیامبر(ص)  گفتند: چرا مثل موسى با خداوند سخن نمى گوئى؟ و به او نگاه نمى کنى؟ ما به تو ایمان نمى آوریم، مگر این که همین کار را انجام دهى.

پیامبر(ص) در حضور برخی سران قریش مانند ولید بن مغیره و نضر بن حارث، طبق آیه 98 سوره انبیاء، بت پرستان و آنچه غير از خدا مى پرستند را هيزم جهنم دانست، آنها بعد از مشورت با عبدالله بن زبعری که بعدا به آنها پیوسته بود، گفتند: اگر چنين است ما فرشتگان را و عزیر و عیسی بن مریم را مى ‏پرستيم. پیامبر(ص) پاسخ داد: اين بت پرستان در حقيقت شياطين را مى ‏پرستند... و آیه 57 سوره زخرف به همراه آیه 101 سوره انبیاء در پاسخ به آنها نازل شد.

ابوجهل در سخنی به ولید بن مغیره گفت: اى وليد ما او(محمد) را در كودكى و جوانى صادق امين مى‏ناميديم، چگونه بعد از تمام عقل و كمال رشد او را كذاب و خائن بناميم؟  لذا با وجود علم به راستگویی پیامبر(ص) برای اینکه نگویند: از ترس تسلیم او شده، ایمان نیاورد و این آیه درباره او نازل شد.

آیه 56 سوره عنکبوت درباره مؤمنانى نازل شده که در «مکه» تحت فشار شدید کفار بودند، به طورى که توانائى انجام وظائف اسلامى خود را نداشتند. به آنها دستور داده شد از آن سرزمین هجرت کنند؛ و آیه 60 این سوره در مورد گروهى از مؤمنان نازل شده که در «مکه» گرفتار آزار دشمنان بودند، و مى گفتند: اگر ما به «مدینه» هجرت کنیم در آنجا نه خانه اى داریم، نه زمینى، چه کسى به ما آب و غذا مى دهد؟ آیه نازل شد و گفت غصه روزى را نخورید.