معنای عبارت «ذوي القربي» از منظر روايات اهل سنت

روایات اهل سنت درباره معنای عبارت «ذوي القربي» چه می گویند؟

در تفسیر این عبارت روايات فراوانى در منابع اهل سنت مانند: شواهد التنزيل، الدّر المنثور، فضائل الصحابه، حلية الاولياء، مستدرك الصّحيحين، الصّواعق المحرقه و ... آمده است كه منظور از «ذوي القربى»، خویشاوندان پيامبر(ص) است و به اتفاق شیعه و سنی، امام علی(ع)، حضرت زهرا(س) و فرزندانشان جزء آن محسوب می شوند. با اين وجود بعضي براى كم رنگ كردن مقام اهل بيت(ع) مخاطب آيه را كفار قريش گرفته‌اند. درحالی که آنها اصلا رسالت پيامبر(ص) را قبول نداشتند چه رسد به اینکه بخواهند اجر ایشان را ادا کنند.

منظور از «ذوي القربي» در آیه «مودت»

منظور از «ذوي القربي» در آيه 23 سوره شوري که به آیه «مودت» معروف است، چيست؟

مفسران شيعه و سنی گفته اند: منظور از «ذوى القربى»، نزديكان پيامبر(ص) هستند. در مقابل، سه تفسير ديگر ذکر شده که خلاف استعمال قرآنی و مفهوم لغوی این کلمه است و ظاهرا به منظور كم رنگ كردن مقام اهل بيت(ع) مطرح شده‌ است. با توجه به این آیه پیامبر(ص) اجرى براى خود از مردم نخواسته است بلکه از ضميمه آيات قرآن فهميده مي شود محبت ذوی القرباى او راهى به سوى خدا است؛ چرا كه اين مودّت، دريچه اى است به سوى مسأله امامت و ادامه خط رهبرى رسول خدا(ص) در امّت و هدايت مردم در پرتو آن.

دوستى اهل بیت(ع) در قرآن کریم

طبق آیه مودّت، دوستىِ چه کسانى مورد سفارش قرآن قرار گرفته است؟

خداوند متعال در قرآن مى فرماید: اى رسول ما به امت بگو من از شما اجرِ رسالت جز این نمى خواهم که مودّت و محبّت مرا در حقّ خویشاوندانم منظور دارید. سیوطى در تفسیر این آیه به اسناد خود از ابن عباس نقل مى کند: هنگامى که این آیه بر پیامبر(ص) نازل شد، صحابه عرض کردند: اى رسول خدا! خویشاوندان تو کیانند که مودّت آنان بر ما واجب است؟ حضرت(ص) فرمود: «على و فاطمه و دو فرزندان او».

استناد به حسین اشقر

سخن علماى اهل تسنن در مورد مقبولیت حسین اشقر و پذیرش روایات او چه مى باشد؟

حسین اشقر، یکی از راویان احادیث شان نزول آیه مودت در شان اهل بیت(ع) است. او از رجال نسائى در صحیحش می باشد که یحیی بن معین به راستگو بودن و پذیرفته شدن حدیثش اعتراف کرده است.

حاکم نیشابورى و شأن نزول آیه «مودّت»

حاکم نیشابورى در مورد شأن نزول آیه «مودّت» چه روایاتى را نقل کرده است؟

حاکم نیشابوری، روایتی را نقل می کند که در آن به نزول آیه مودّت درباره امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و حسنین(ع) تصریح می کند.

شبهه ابن تیمیه در واژه «فى القُربى»

ابن تیمیه در مورد عبارت «فى القربى» در آیه مودت چه شبهه اى را مطرح کرده است؟

ابن تیمیه می گوید: اگر منظور از«قربی» در آیه مودت، خویشاوندان پیامبر(ص) بود، باید از عبارت «لذوی القربی» استفاده می شد نه «فی القربی». در پاسخ این شبهه، همچنان که زمخشری و دیگر مفسرین گفته اند باید گفت: در این آیه اهل بیت، محلّ و مکان مودّت و مقرّ آن قرار گرفته اند. همچنین اشتباه ابن تیمه از آنجا ناشی شده که حرف جر«فی» را متعلق به مودت گرفته در حالی که این حرف جر و مجرورش متعلق به محذوف هستند و تقدیر آیه این چنین است: «الاّ المودة ثابتةٌ فی القربى».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال علي (عليه السلام):

جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ لِلاِْسْلامِ عَلَماً وَ لِلْعَائِذِينَ حَرَماً

خداوند حجّ و کعبه را نشان و پرچمى براى اسلام قرار داد و براى پناه آورندگان، آنجا را خانه امن ساخت

وسائل الشيعة: 11/15