شباهت کار شیعیان به کار امت نوح، در شرک و بت پرستی!

آیا کار شیعیان در زیارت قبور و طلب شفاعت، همانند کار امت نوح نیست که مجسمه سه تن از مومنان را ساختند و آنان را شفیع قرار دادند؟!

قرائن قرآنی نشانگر تفاوت ماهوی گرامی داشت بت ها نزد قوم نوح با آموزه های اصیلی هم چون توسل و زیارت قبور نزد شیعیان است. بت پرستان قوم نوح حقیقتا بت ها را می پرستیدند و آنها را «الهه» و خدای خود مى دانستند. این مسأله از تعبیر «آلهه» در آیه 23 سوره نوح کاملا مشخص است. در واقع اشتباه مهمّی که وهابیون و دیگر مخالفان زیارت قبور مرتکب می شوند این است که شفاعت طلبيدن از اوليا و توسل به آنها را که درخواستی مبتنی بر توحید و از درگاه پروردگار است، با شفاعت طلبيدن مستقیم از بت ها و خواستن حاجات از آن موجودات بى جان و بى عقل و شعور مقايسه مى كنند. هيچ کدام از زیارت کنندگان مراقد پيامبر(ص) و امامان معصوم(ع) را پرستش نمى كنند.

این مسأله در میان شیعیان و دیگر مسلمانان معتقد به آموزه توسل بدیهی است که وجود مقدس شخص یا مرقد او، به هیچ وجه مورد پرستش قرار نمی گیرد و تأثیر مستقیم و اصلی در برآورده شدن حاجات، همواره از آن خداوند دانسته می شود. زیرا عبادت، خضوع در مقابل دیگرى به عنوان آن است که او خدا یا پروردگار است یا کارهاى خدا به او سپرده شده است. این در حالی است که در توسل به پیامبران و صالحان و شهدا هیچ یک از این قیدها وجود ندارد، بلکه تنها از این جهت به آنان توسل مى شود که بندگان مورد احترام خدایند و دعاى آنان نزد خداوند سبحان مستجاب است. ائمه اهل بیت و معصومین(ع) و دیگر اولیاء الله نزد شیعیان همان بندگان صالح و مورد احترام خداوند هستند و ساختن مراقد برای آنها و تبرک جستن به آثارشان به هیچ وجه شائبه «الوهیت» این ذوات مقدس را حتی در اذهان عادی ترین شیعیان پدید نیاورده است.

حکمت و شرایط ثواب فراوان برای زیارات؟!

حکمت ثواب های زیاد برای یک عمل مستحبّی در روایات چیست؟ مثلا برای زیارت امام رضا(ع) گفته شده ثواب یک میلیون حج را دارد! با این اوصاف آیا کسی به حج می رود؟!

اولا: ثواب عمل «واجب» به مراتب بیشتر از ثوابهایی است که به اعمال «مستحب» تعلق می گیرد و اگر کسی به جای واجبات مشغول عمل مستحبی شود، مشمول ثواب های آن نمی گردد.
ثانیا: همه اعمال واجب و مستحب، با هر مقدار از ثواب و فضیلت، مشروط به رعایت «تقوا» شده و قرآن کریم می فرماید: «انَّما يَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ المُتَّقين»؛ ترک واجبات نیز بی تقوایی است.
ثالثا: در بسیاری از روایات بیان کننده چنین ثوابی صریحا ذکر شده که این ثواب منوط به «معرفت» داشتن زائر از شأن و مقام امام(ع) است تا بدینوسیله معلمین واقعی دین شناخته شوند.
رابعا: بر ثواب زیارت امام حسین(ع) و امام رضا(ع) تاکید ویژه شده است؛ چون آنها جایگاه بی بدیلی در احیای اسلام و حفظ هویت دینی و مذهبی شیعیان بواسطه اتفاقات تاریخی معاصرشان دارند.
خامسا: امامان اهل بیت(ع) جایگاه ویژه ای در کسب فیوضات الهی دارند و ایشان مجرای وصول و جریان عنایات الهی هستند؛ از این جهت زیارت آنان یکی از ضروریات ارتباط با خداست.

شرك بودن تبرک به آثار انبیاء و اولیاء(ع)!

آیا تبرک جستن به آثار انبیا و اولیا(عليهم السلام) شرک محسوب مى شود؟

تبرک جستن به آثار اولیاء و انبیاء مخصوص شیعه نیست بلکه مسلمان هاى جهان عموماً در حرم پیامبر به قصد شفا یا تبرک دست بر ضریح آن حضرت می کشند. اینگونه رفتارها برای اظهار محبت یا استشفا انجام می گیرد.البته هیچ مسلمانى این طور فکر نمى کند که شفا دهنده اش خاک یا آهن است! بلکه مقصودش این است که خداوند که برای هر کاری سببی قرار داده به برکت حضرت رسول شفاى او را به وسیله غبار قبر آن حضرت عطا کند و این ملازمتى با شرک ندارد.

نظریه‏ علماى اهل سنت درباره‏ ى تبرّک، مسّ منبر و قبر پیامبر و صالحان‏

نظر علماى اهل سنّت در باره تبرک و مس منبر و قبر پیامبر و قبور صالحین چیست؟

احمد بن حنبل، رملى شافعى و محب الدین طبرى شافعى می گویند: بوسیدن، تبرک و مس منبر و قبر پیامبر(ص) و قبور صالحین جایز است و سیره علماء و صالحان بر آن است. عسقلانى می گوید: در زمان عمر یکى از اصحاب پیامبر به قبر ایشان متوسل شد و دانشمندانى چون ابن حیان، ابن خزیمه، ابو على خلال، شیخ الحنابله در زمان گرفتارى به قبور اهل ‏بیت پیامبر(ص) متوسل می شدند.

بزرگ داشت قبور انبیاء و اولیاء، تعظیم شعائر

آیا تکریم و بزرگ داشت قبور انبیاء و اولیاء تعظیم شعائر الهى نیست؟

بر فرض که این کار به حکم اوّلى مکروه باشد، در مورد قبور انبیاء و اولیاء(ع)، عنوان ثانویه اى وجود دارد. «شعائر خدا» چیز هایى است که موجب توجه و تقرّب انسان به خدا مى شود و مظهرى از مظاهر الهی است. انبیاء، اولیاء، صلحا و شهدا از مصادیق شعائر الله هستند و همان طور که در حال حیات احترامشان واجب بود، پس از مرگ نیز قبورشان باید مورد احترام باشد. تعظیم این قبور به هر وسیله از جمله ساخت بنا و ترمیم قبور آنها و ساختن صحن و سرا و مسجد در اطراف آنها، امرى راجح و پسندیده و بلکه لازم و ضرورى است.

زیارت قبور از نظر شرع؟

آیا زیارت قبور از نظر شرع پذیرفته شده است؟

زیارت قبور آثار تربیتى و اخلاقى مهمى دارد، دیدار گورستان، جلوى طمع و حرص بر دنیا را مى گیرد و موجب می شود انسان ظلم و زشتى را رها کرده به خدا و آخرت روى آورد. از این رو پیامبر(ص) مى فرماید: «قبرها را زیارت کنید، چون شما را نسبت به دنیا بى رغبت مى کند و یادآور آخرت است». فقهاى مذاهب چهارگانه پیرامون زیارت قبور می گویند: زیارت قبور براى پندگیرى و یاد آخرت مستحب است و روز جمعه مؤکد است.

قرآن، و جواز زیارت قبور مؤمنین

آیا در قرآن آیه اى وجود دارد که دلالت بر جواز زیارت قبور مؤمنین کند؟

از آیه 84 سوره توبه که از ایستادن بر قبور منافقین و طلب رحمت بر آنان نهى مى فرماید، استفاده مى شود که این عمل براى مؤمنین جایز بلکه سیره مسلمان ها و عمل رسول خدا بر آن بوده است.  تفاسیری چون مجمع البیان و تفسیر ابن کثیر هم این فهم از آیه را تایید می کند.

جواز زیارت قبور مؤمنین از دیدگاه اهل تسنّن

دیدگاه علماى اهل تسنّن در مورد زیارت قبور مؤمنین چیست؟

درمنابع اهل تسنّن، موارد زیادى وجود دارد که زیارت قبور مؤمنین را جایز و حتی مستحب مى دانند. مثلا شافعی روایتی برای جواز آن از پیامبر(ص) نقل می کند. شبرینى آنرا با استناد به قول و فعل پیامبر(ص) جائز و مستحب می داند و نهی ایشان را مربوط به ابتدای دعوت به اسلام و نزدیکی مردم به دوران جاهلیت می داند که بعد از هجرت به مدینه نسخ شد. بریده بن حصیب آنرا طبق روایت نبوی که از مسلم، ابوداود، احمد حنبل و...نقل شده، مشروع و باعث یادآوری آخرت می داند. و سهمودی از قول غزالی جواز آنرا اجماعی می داند.

نفى شرک از تعظیم قبور انبیاء و اولیاء

آیا تعظیم قبور انبیاء و اولیاء از مصادیق شرک است ؟

تعظیم قبور انبیاء و اولیاء به هیچ وجه شرک نیست؛ زیرا اولا از مصادیق تعظیم شعایر الهى است که طبق آیه 32 سوره حج از پرهیزکاری است. ثانیا فقط تعظیمی که برای شخص تعظیم شونده مقام الوهیت قائل شده باشد حرام است و تعظیم در برابر کسى که خدا او را بزرگ شمرده مانند انبیاء، اولیا، علما و صالحین عبادت نیست. همچنین همانطور که تعظیم پیامبران و اولیا در زمان حیاتشان نه تنها شرک نیست بلکه طبق آیات و روایات ممدوح است، در حال ممات هم تعظیم آنها داراى فضیلت است؛ زیرا حرمت آنها با مرگشان ساقط نمى شود.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال الصادق (عليه السلام) :

وَدَّ مَنْ فِي الْقُبُورِ لَوْ أَنَّ لَهُ حَجَّةً وَاحِدَةً بِالدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا

مردگان در گورهايشان آرزو مى کنند: کاش دنيا و آنچه در دنيا هست را داده و به جاى آن پاداش يک حج به آنها داده مى شد.

وسائل الشيعة: 11/110