پاداش «خوف و ترس الهي»

از ديدگاه قرآن «خوف و ترس الهي» چه پاداشی به دنبال دارد؟

«خوف و ترس الهي» از كليدهاى بهشت شمرده شده و پاداش آن طبق نصّ قرآن، دو باغ بهشتى است. درباره اينكه اين دو باغ بهشتي چيست؟ تفسيرهاى مختلفى شده كه تفسير مناسب تر اين است كه منظور بهشتِ مادى و معنوى است كه اولى باغ هايى است كه از زير درختانش نهرها جارى است و دوّمى خشنودى معبود و محبوب حقيقى يعنى خداوند است.

تأثير «نظام ارزشی» جامعه در سرنوشت مردم

«نظام ارزشی» جامعه چه تأثیری در سرنوشت مردم دارد؟

از امور مهمي كه در سرنوشت اجتماع تأثيرگذار است، نظام ارزشى آن جامعه است. جامعه برای هر چیزی ارزش قائل شود مردم به همان سمت حرکت مي كنند. اگر ارزشها در جامعه ای ثروت، قدرت، پست و مقام باشد همه مردم به این سمت حرکت می کنند، و تمام نیروی خود را صرف رسيدن به آن مي كنند؛ ولی اگر در جامعه ای ارزش، امور معنوی و دینی باشد، مردم هم به سوی این ارزشها می روند. کار پیامبران(ع) و بزرگان دین سوق دادن جامعه به سوی ارزش های خدائي و معنوی و دور کردن جامعه از ارزش های مادی و شیطانی بوده است.

«خوف» و «رجاء» در روايات

از نظر روايات اسلامي، «خوف» و «رجاء» از چه اهمیّتی برخوردار است؟

«خوف» و «رجاء» به معناي بیم از کیفر و امید به لطف و رحمت خداست و قوی ترین انگیزه حرکت انسان به سوی تقوی و پاکیزگیها و بهترین راهنما براي کسب معارف الهی است. هیچ کس بدون این دو نمی تواند در آسمان قُربِ حقّ پرواز کند و به اوج قُربِ او راه یابد؛ ولی بهره گیری از این دو در صورتی امکان دارد که خوف و رجاء کاذب نباشد و نشانه کاذب نبودنش، هماهنگ بودنِ عمل با آن است؛ متأسفانه بسيارى از مردم، در امور دنيا خوف و رجاء صادقى دارند؛ در حالى كه نسبت به آخرت گرفتار خوف و رجاء كاذبند.

دستورات امام علي(ع) براي تحكيم پیوندهای «جامعه»

امام علي(ع) در خطبه 166 نهج البلاغه، براي تحكيم پیوندهای «جامعه» چه دستوراتي صادر فرمودند؟

امام علي(ع) در خطبه 166 «نهج البلاغه» براي تحكيم پیوندهای جامعه سه دستور مهمّ اخلاقي و اجتماعي مي دهند: 1. پيروي خردسالان از بزرگسالان به خاطر داشتن تجربیات بیشتر و آشناتر بودن با سنن و آداب اجتماعی. 2. مهربان بودن بزرگسالان نسبت به کودکان و جبران ضعف های آنها و انتقال تجربيات خود به آنها. 3. مانند سنگدلانِ دورانِ جاهليّت خشن و سنگدل نباشند.

ارتباط سن و سال با فضیلت و بزرگی

آيا بزرگي و فضيلت انسان به سن و سال او وابسته است؟

جواب این سوال واضح است و از سیره بزرگان ما هم کاملا مشهود و عیان است که بزرگی و فضیلت به سن و سال نیست. پيامبر(ص) يكی از اصحاب جوان خود را به نام «عتاب بن اسيد» به فرمانداری مكه انتخاب نمودند و هدف شان از اين كار اين بود كه به همگان بفهمانند كه هميشه بزرگي به سن و سال نيست؛ بلكه كسي كه افضل است بزرگتر محسوب می شود. هرچند افراد مسن هم بخاطر احتمال عبادت بیشتر باید مورد احترام قرار گیرند.

رفع تعارض روايات «انزوا طلبي» با «اجتماع گرائي»

تعارض «روايات انزواطلبي» با «روايات اجتماع گرائي» چگونه قابل جمع است؟

براي رفع تعارض ميان «روايات انزواطلبي» با «روايات اجتماع گرائي» بايد گفت: از متون آيات و روايات به خوبى استفاده مى شود كه عزلت نشيني مربوط به شرايط خاصِّ اجتماعى است و به صورت يك استثنا در برابر حكم كلى اسلام قرار دارد؛ از جمله موارد عزلت نشيني مي توان به اين موارد اشاره كرد: 1. دورى گزيدن از دنياپرستان. 2. دورى گزيدن از جامعه فاسد و منحرف.

دعوت اسلام به «انزوا طلبی»؟!

«انزوا طلبی» و عزلتی که در آيات و روايات به آن سفارش شده و بر آن تأکید شده، به چه معناست؟

در برابر تعالیمی که مردم را به حضور در اجتماع تشويق می کند، آیات و رواياتى وجود دارد که گواهى مى دهند، دورى از مردم، نشانه عقل و دانش و سبب حضور قلب در عبادت، دوری از گناه و رسيدن به انواع فوائد است؛ مانند سخن امام علی(ع) که می فرماید: «سلامت دين در گوشه گيرى از مردم است». اما باید توجه کرد که این آيات و روايات مسأله عزلت و گوشه گيرى را در يك سلسله شرايط خاص اجتماعى یا فردی و به صورت استثنايى توصيه کرده اند؛ مانند قضیه اصحاب كهف. چرا که آنها راهی جز پناه بردن به غار و انزوا از مردم نداشتند.

راه شناخت «نیکان» از «بدان»

امام علي(ع) در خطبه 154 «نهج البلاغه» درباره راه شناخت «نیکان» از «بدان» چه فرموده است؟

امام علي(ع) درباره راه شناخت نیکان از بدان مى فرمايد: «بِدان هر ظاهرى باطنى دارد همانند خود، آنچه ظاهرش پاك و خوب است باطنش نيز پاك و خوب است و آنچه ظاهرش خبيث و بد است باطنش نيز خبيث است، پيامبر راستگو(ص) فرمود: گاه خداوند بنده اى را دوست دارد؛ ولى عملش را مبغوض مى شمرد و گاه عملش را دوست دارد و شخصش را مبغوض مى داند، بدان هر عملى رويشى دارد و هيچ رويشى از آب بى نياز نيست و آبها مختلفند آنچه آبيارى اش پاكيزه باشد نهالش پاك و ميوه اش شيرين است و آنچه آبياريش ناپاك باشد نهالش ناپاك و ميوه اش تلخ خواهد بود».

توصیه امام علی(ع) درباره «اصلاح ذات البین»

امام علی(عليه السلام) چه وصیتی درباره «اصلاح ذات البین» فرموده اند؟

ایشان مي فرمايد من از رسول اکرم(ص) شنیدم که فرمودند: «اصلاح ميان مردم از تمام نمازها و روزه ها [ی مستحبی] برتر است». علت برتر بودن اصلاح ذات البين بر نماز و روزه روشن است؛ زيرا اگر مسأله اصلاح در ميان دوستان و رفع كدورت ها و زدودن دشمنى ها و تبديل آن به صميميت و دوستى نباشد منجر به تشتت و تزلزل ميان آنها مى شود و به تعبير قرآن به فشل و سستى مى انجامد. به همين دليل اصلاح ذات البين از برترين عبادت ها شمرده شده است.

توصیه امام علی(ع) به رعایت حقّ «همسایه»

امام علی(عليه السلام) درباره حقّ «همسایه» چه توصيه ای فرمودند؟

امام علی(ع) درباره حق همسایه می فرمايد: «خدا را خدا را كه حق همسايگان خود را رعایت كنيد؛ چرا كه آنان مورد توصيه پيامبر شما هستند و او همواره نسبت به همسايگان سفارش مى فرمود تا آنجا كه ما گمان برديم به زودى آنها را در ارث شريك خواهد كرد». فلسفه احترام به همسايه در اسلام روشن است؛ زيرا اسلام دينى است اجتماعى. اجتماع اهل يك شهر و يك ملت در اسلام جايگاه مخصوصى دارند. اگر واقعاً همسايگان در فكر هم باشند و غم ها و شادى ها را ميان خود تقسيم كنند، زندگى گواراتر و رنج ها و مشكلات، آسان تر می شود.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

عن ابي عمارة المنشد قال:

«ما ذکر الحسين بن علي عند ابي عبدالله عليه السلام في يوم قط فرئي ابو عبدالله عليه السلام متبسما في ذلک اليوم الي الليل‏»

بحارالانوار، ج 44، ص 280