«بداء» عقیده ای برگرفته از یهود؟!

آیا «بداء» عقیده ای یهودی بوده و شیعه آن را از یهود گرفته است؟!

یهود نه تنها به بداء اعتقاد ندارند، بلکه بداء را در شرع و در تکوین جایز نمی دانند و به همین خاطر نسخ شریعت حضرت موسی را انکار کرده اند. یهودیان قضا و قدر الهی را حتمی و غیرقابل تغییر می‌ دانند و معتقدند دست خدا بسته است و خداوند از کار آفرینش فراغت یافته و دیگر افزایش یا کاهشى در عمر و رزق و ... ندارد. اين موضوع صریحا در آیات قرآن مورد اشاره قرار گرفته و خداوند در تکذیب عقیده آنان فرموده: «بلکه دستان خودشان بسته است و به خاطر گفته هایشان ملعونند...». بنابراین بدیهی است که نه می توان باور شیعیان به بداء را آموزه ای برگرفته از یهود دانست و نه می توان آنان را ملامت کرد که چرا به چنین باوری رسیده اند؛ در واقع با کاوش صحیح آموزه های وحیانی اسلام لاجرم هر مسلمانی در مقابل یهود باید به بداء معتقد باشد.

«رمی جمرات» در روایات اسلامی

روایات اسلامی درباره «رمی جمرات» چه می گویند؟

اگر چه روايات در باب «رمى جمرات»، به صراحت از موضوع «جمره» سخن نمی گویند، ليكن از تعبيرات موجود در آنها مى توان اطمينان يافت كه «جمرات» چيزى جز محلّ اجتماع سنگريزه ها در آن قطعه زمين معيّن از «منا» نيست و اگر ستونى در آنجا باشد به عنوان علامت است. بدلیل اینکه ستونى به نام «جمره» در «منا» نبوده كه به آن سنگ بزنند. بعداً و بر اثر گذشت زمان كم كم مردم علامت را به جاى جمره اشتباه گرفتند و رمى آن را به جاى محلّ اصلى قرار دادند.

تعابير معصومین(ع) در فضيلت عفو و نکوهش انتقام

معصومین(علیهم السلام) با چه تعابیری به نکوهش عفو و فضیلت انتقام پرداخته اند؟

فضیلت عفو و نکوهش انتقام در سخنان معصومین(ع) بازتاب وسیعی دارد. پیامبر(ص) می فرمایند: «روز قيامت، صدا مى زنند: هر كس اجر او بر خدا است وارد بهشت شود. گفته مى شود چه كسى اجرش بر خدا است؟ در پاسخ مى گويند: كسانى كه مردم را عفو كردند». آن حضرت در حدیثی می فرمایند: «بهترین اخلاق در دنیا و آخرت، عفو و گذشت در مقابل کسی است که به شما بدی کرده». امام علی(ع) می فرمایند: «عفو و گذشت تاج فضايل اخلاقى است». همچنین می فرماید: «بدترين مردم كسى است كه عفو نمى كند». و ... .

پیامدهای ترک «امر به معروف» و «نهی از منکر»

بر طبق نامه 47 نهج البلاغه، ترک «امر به معروف» و «نهی از منکر» چه پيامدهايی به دنبال دارد؟

ایشان مى فرمايد: «امر به معروف و نهى از منكر را ترك نكنيد كه اشرار بر شما مسلّط خواهند شد سپس هر چه دعا كنيد مستجاب نمى گردد». در واقع اگر اين دو ترك شود و حاكمان هيچ گونه مانع و اعتراضى در برابر خود نبينند، جسور شده و اشرار بر جامعه اسلامى مسلّط مى گردند. همچنين در روايات آمده اگر مصيبت به واسطه سوء اختيار انسان و كوتاهى او باشد، دعا براى رفع آن مستجاب نمى گردد و به آنها گفته مى شود: اين نتيجه اعمال خود شماست، چرا چنين كرديد كه به چنان عاقبت بدى گرفتار شويد؟

علّت نیاز انسان به «مشورت»

مسأله «مشورت» در منابع اسلامی از چه جایگاهی برخوردار است؟

موضوع مشورت از مهم ترين مسائل اجتماعى است كه روايات به انجام آن تاكيد كرده اند، لذا امام علی(ع) می فرماید: «سزاوار است انسان خردمند رأى عاقلان ديگر را به رأى خود اضافه كند و علوم دانشمندان را به علم خود ضميمه نمايد»، و در حدیثی دیگر می فرماید: «كسى كه استبداد به رأى پيشه كند هلاك مى شود و كسى كه با مردان صاحب نظر به مشورت بنشيند شريك عقل هاى آنها خواهد بود». از سویی پیامبر(ص) مى فرمايد: «كسى كه برادر مؤمنش از او مشورت بخواهد و او در مقام مشورت خالصانه خيرخواهى نكند خدا عقل او را از وى خواهد گرفت».

اهميت «مشورت» در احاديث اسلامی

اهميت «مشورت» در احاديث اسلامی چگونه تبیین شده است؟

در احاديث اسلامى اهميّت فراوانی براى «مشورت» ذكر شده، تا آنجا كه از اسباب حيات جامعه، و ترك آن از اسباب مرگ جامعه معرّفى شده است. مشورت، سبب افزودن عقل، علم و تجربه می شود؛ چراكه انسان به سبب مشورت كمتر گرفتار خطا و اشتباه مى شود. البته لزومى ندارد كه مشاوران حتماً بالاتر از خود انسان باشند، اى بسا مشورت با افراد كوچك ترى كه داراى عقل هستند راه گشا باشد. امام رضا(ع) می فرمود: «عقل و خرد پدرم هرگز با عقل ديگران قابل مقايسه نبود، ولى در عين حال با غلامان سياه مشورت مى كرد».

تعابير معصومين(ع) در مذمت «جدال»

چه تعابيری از معصومين(علیهم السلام) در مذمت از «جدل» باطل به ما رسيده است؟

«جدال» غیر احسن سبب مخفى شدن حق، افزايش تعصب، خشونت و مفاسد بى شمار ديگرى مى شود، از این رو معصومین(ع) به شدت از آن نهی می کنند؛ پيامبر(ص) می فرمايد: «هيچ گروهى بعد از هدايت یافتن، گمراه نشدند مگر کسانی كه گرفتار جدل شدند». امام صادق(ع) می فرمايد: «خصومت در دين سبب غفلت از ياد خدا، نفاق، عداوت و دروغ مى شود». امام رضا(ع) نیز می فرماید: «از خصومت و جدال كه سبب شك و ترديد مى شود، بپرهيزيد زيرا اعمال انسان را نابود مى كند و صاحبش را به هلاكت مى كشاند و اى بسا سخنى بگويد كه هرگز بخشوده نشود».

توصيه معصومين(ع) به «حسن ظن» به خداوند

معصومين(علیهم السلام) چگونه به «حسن ظن» به خداوند توصيه فرموده اند؟

احاديث بسياری در رابطه با حسن ظن نسبت به خدا وجود دارد. پيامبر(ص) در این رابطه می فرمايد: «سوگند به خداوند، هيچ فرد با ايمانى به خير دنيا و آخرت نمى رسد مگر با حسن ظن به خداوند». همچنین می فرماید: «خداوند كريم است و حيا مى كند از اين كه بنده مؤمنش حسن ظن به او داشته باشد، ولی او را ناامید كند». امام صادق(ع) می فرماید: « حسن ظن به خداوند اين است كه تنها به خدا اميد داشته باشى و جز از گناهت نترسى».

«تجسس» های مجاز

در چه مواقعی «تجسس» در امور ديگران مجاز است؟

«تجسس» مانند بسيارى از اصول ديگر استثنائاتی دارد. مثلا سازمان اطلاعات در هر حكومتى وظيفه دارد كشور را از شرّ توطئه های دشمن حفظ كند، در این شرایط و براى حفظ مصالح کشور، بايد با سوء ظن به تجسّس پرداخت. یا سازمان بازرسی ادارات، موظف به نظارت بر اعمال كارمندان مى باشد. و یا در مسائل سرنوشت ساز شخصی، مانند انتخاب همسر، به يقين تجسّس و تحقيق لازم است. بی شک اين موارد از موضوع تجسّس حرام خارج است. ولی باید دقت کنیم تا از هرگونه افراط و تفریط در این مساله دور بمانیم.

تأکید به حفظ «اسرار» خويش

معصومين(علیهم السلام) چگونه مسلمانان را به حفظ «اسرار» زندگی خویش توصيه می کردند؟

روایات بسیاری مسلمانان را به حفظ اسرار زندگی خود توصیه می کند؛ زیرا افشای آنها منشاء حسد، كينه توزى و رقابت هاى ناسالم مى گردد و انسان مورد تهاجم افراد تنگ نظر و كينه توز واقع مى شود و مصالح او به خطر مى افتد. امام علی(ع) می فرماید: «سرّ تو مايه خوشحالى تو است به شرط آن كه آن را كتمان كنى». امام صادق(ع) می فرمایند: «دوستت را بر مقداری از اسرارت آگاه ساز كه اگر دشمنت را از آن آگاه سازى به تو زيانى نرسد، چرا كه دوست ممكن است روزى دشمن شود».

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الصّادقُ عليه السّلام :

مَنْ ذُکِرْنا عِنْدَهُ فَفاضَتْ عَيْناهُ حَرَّمَ اللّهُ وَجْهَهُ عَلَى النّارِ.

نزد هر کس که از ما (و مظلوميت ما) ياد شود و چشمانش پر از اشک گردد، خداوند چهره اش را بر آتش دوزخ حرام مى کند.

بحارالانوار، ج 44، ص 285