فضيلت 49 مطلب

فضیلت تلاوت سوره «اعراف»

در روایات چه فضیلتی برای قرائت سوره «اعراف» ذکر شده است؟

سوره «اعراف» از سوره های مکی است و و تلاوت آن فضيلت بسيار دارد؛ کسی که این سوره را در روز جمعه تلاوت کند بدون حساب وارد بهشت می شود. کسی که این سوره را در ماه یک بار تلاوت کند در قیامت ترس و حُزنی نخواهد داشت. البته به صرف تلاوت اين سوره و بدون عمل به محتواى آن، كسى بدون حساب وارد بهشت نمى شود، بلكه تلاوت و پس از آن تفكّر در مضامين و محتواى آيات و سپس عمل به آيات آن سوره ضرورت دارد.

اهميت «حسن خلق»

«حسن خلق» از چه جایگاه و اهميتی برخوردار است؟

حسن خلق به معني گشاده رويى و زبان نرم، يکي از فضايل اخلاقى است كه در پيشبرد روابط اجتماعى بسيار مؤثر است. روايات بسيار در اين زمينه، نشان از اهمّيت اين موضوع در سرنوشت فرد و جامعه دارد. امام على(ع) مي فرمايند: «سرلوحه نامه عمل انسان با ايمان حسن خلق او است». از سویی بسیاری از موفقيت های پيامبر(ص) مرهون همين فضيلت بوده و فقدان آن، علت شكست بسيارى از رهبران جامعه مي باشد. برخي روايات حسن خلق را هم سنگ تقوا قرار داده و از آن به عنوان يكى از دو عامل اصلى ورود به بهشت نام می برند.

فضيلت «عالِم» بر «عابد»

امام باقر(عليه السلام) در مقايسه مقام «عالِم» با «عابد» چه فرمايشي دارند؟

امام باقر(ع) مقام «عالِم» را با «عابد» اين چنين مقايسه مي‌فرمايند: «عالمى كه مردم از علم او بهره بگيرند از هفتاد هزار عابد بهتر است». گاهى به وسيله يك عالِم، ميليونها نفر هدايت مى‌شوند كه اين هدايت از تمام فضايل در عالم ارزشمندتر است و به اين دليل است كه مى‌گويند: اگر قرار شود بين عبادت‌هاى مستحبّى و تحصيل علم يكى را برگزينيم، تحصيلِ علم برترى دارد.

آثار سوء «تواضع» در برابر ثروتمندان به جهت ثروت آنها

امام علي(علیه السلام) چه آثار سوئي را برای «تواضع» در برابر ثروتمندان به جهت ثروت آنها، بیان می فرماید؟

امام علی(ع) درباره اثر سوء «تواضع» در برابر ثروتمندان می فرماید: «كسى كه در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع كند، دو سوم دين خود را از دست داده است». در واقع تواضع در برابر این افراد موجب ذلت تواضع كننده و طغيان ثروتمند می شود تا آنجا كه گويى ديگران را روزى خوار خود می شمارد، که متأسفانه اين رذيله اخلاقى در افراد بسيارى ديده مى شود؛ اما نبايد احترام ثروتمندان مؤمن و صالح را به سبب خدماتشان به نيازمندان و جامعه، مصداق اين حديث دانست؛ چراكه اين كار فضيلت و اداى حقى نسبت به آنهاست.

ضرورت «آزمایش» انبیای الهی؟!

اگر آزمايش الهي براي پرورش است، انبياء كه انسان هاي كاملی هستند، چرا آزمايش مي شوند؟!

انبیاء نیز بسیاری از کمالات را در دنیا و در بوته آزمایشات الهی به دست می آورند. هر انسانی کمال ویژه خود را دارد و مدارج کمال برای انسانهای مختلف متفاوت است؛ کسانی که زمینه و بهره بیشتری از مقدمات و استعدادهای معنوی دارند، هدفهای تعالی بالاتری برای آنها تعیین می شود. بنابراین از آنجا كه نظام حيات در جهان هستى نظام تكامل و پرورش است، تمامى موجودات زنده این مسير را مى‏ پيمايند. طبق اين قانون عمومى، همه مردم آزمايش می شوند تا استعدادهای نهفته در وجودشان شكوفا شوند. هر فردی به تناسب شخصيت خود در بوته آزمايش قرار می گيرد؛ تا در روند حركت خويش به تكامل راه یابد.
علاوه بر بحث تکامل، ابتلاء انبیای الهی حکمت های دیگری نیز دارد؛ پیامبران الهی باید در هر زمان برای مقابله با جریانات و حوادث گوناگون از آمادگی کافی برخوردار باشند؛ آزمايش های گوناگون، فراز و نشيب ها و سختي های زندگی، سبب ایجاد روحيه مقاومت و بالا رفتن تحمّل این مردان الهی در مسیر تبلیغ می شود. ضمن اینکه به وسیله این امتحانات، برتری و فضیلت انبیای الهی بر همگان روشن می گردد و با مردم اتمام حجت می شود که موفقیت در برابر امتحانات الهی ممکن و شدنی است.

برتری تبعیض آمیز برخی از انسان ها!

آیه 21 سوره اسراء می گوید: «ببين چگونه بعضى را بر بعضى ديگر برترى بخشيده ايم» آیا این تبعیض نیست؟ این افراد چه کسانی هستند که خداوند به آنان بطور تبعیض آمیزی برتری داده است؟

بیشتر تفاوت ها در بین موجودات لازمه نظام آفرينش و تابع قوانين «علّى و معلولىِ» حاكم بر آن و بر اساس حکمت الهی است. اگر قرار باشد اینگونه تفاوت های طبیعی در انسان ها وجود نداشته باشد و همه انسانها یک شکل و با ویژگی های یکسان خلق شوند، هرگز حیات و زندگی اجتماعی که کمال انسان محسوب می شود ادامه پیدا نمی کرد و مشکلات عدیده بیشتری را در پی داشت. البته آنچه سبب فضیلت و برتری برخی از افراد شده مسئولیّت ایشان را سنگین تر خواهد کرد.
درست است كه خداوند استعدادها را براى فعاليت هاى مختلف به طور متفاوت آفريده و درست است كه عواملى بيرون از اراده انسان در مسير زندگى او مؤثر است، ولى با اين حال يكى از عوامل بنيادى را نيز «تلاش و كوشش» انسان قرار داده است. بر این اساس تفاوت برخی از بندگان خدا در منزلت ها و اجرهای مختلف معلول «اعمال» آنها است و ارتباط مستقیمی با مراتب علم و عمل آنها و انجام تکالیف الهی دارد. در واقع توجهات و تفضلات الهی ریشه در عقیده و دانش و عمل و سعی خود انسان دارد و طبیعی است که برتری هایی که سعی و تلاش و عمل نیک خود انسان هم در آن دخیل است، از باب جزا و عدل نزد خدا ارزش داشته باشند.
 

راه های رسیدن به «توکل»

راه هاي رسیدن به فضیلت «توکل» چیست؟

علماى اخلاق براى رسيدن به توكل، راه‏ هايى ارائه كرده‏ اند از جمله: توجه به «توحيد افعالى» و اعتقاد به اين كه همه چيز در اين عالم مستند به ذات پاك خداست و كائنات همه از وجود «ذى جود» او مى ‏باشند. پس از تأمل در اين امور، به حالات گذشته خويش بنگرد و ببيند كه چگونه خداوند عالَم، او را به وسيله نور هستى از ظلمت نيستى خارج ساخته و لباس زيباى وجود كه ريشه همه مواهب است بر قامت او پوشانيده است. ايمان به اين واقعيت‏ ها، انسان را به حقيقت «توكّل» نزديك مى‏ سازد و او را در زمره متوكّلان حقيقى قرار مى ‏دهد.

دلیل بي صبري موسی(ع) در مقابل خضر(ع)

چرا حضرت موسی(علیه السلام) با آنکه یکی از انبیاء الهی است نتوانست بر اعمال حضرت خضر(علیه السلام) صبر كند؟

در سوره «کهف» به داستان حضرت موسی(ع) و حضرت خضر(ع) اشاره شده است. در این داستان حضرت موسى(ع) براى فراگرفتن علوم تازه اى نزد حضرت خضر(ع) آمد و از او تقاضا كرد تا از علومى كه خدا در اختيارش گذارده چيزى به ايشان بياموزد، ولی ناشکیبایی و بی صبری حضرت موسی(ع) سبب شد که تنها سه نکته مهم را در اين زمينه بياموزد، در حالى كه اگر صبر و حوصله بيشترى داشت هزاران نكته از اسرار علم برايش فاش مى شد.

توصيه قرآن به پيامبر(ص) براي «صبر و بردباري»

خداوند در قرآن چگونه پیامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) را به صبر و بردباری توصیه نموده است؟

خداوند در سوره احقاف خطاب به پیامبر اسلام(ص) كرده مى فرمايد: «صبر و شكيبايى پيشه كن؛ آن گونه كه پيامبران «اولوا العزم» شكيبايى داشتند و براى عذاب آنها [مخالفان] شتاب مكن». گرچه در اين آيه شريفه، در تقاضاى عذاب براى مخالفان و دشمنان بايستي صبر كرد تا حجّت بر آنها تمام شود؛ ولى اين دستور، يك دستور كلّى است و دليل روشنى بر فضيلت صبر به عنوان يك برنامه عمومى، براى همه پيامبران «اولوا العزم» بوده است.

انگیزه های «صبر و شکیبایی»

چه انگيزه ها و عواملي باعث تقویت «صبر» در انسان می شود؟

تقویت پایه های ایمان و یقین، مخصوصاً توجه به اين نكته كه خداوند براى رعايت و تأمين مصالح عباد، حوادثى مى آفريند كه اسرار و منافعش پوشيده است، روح شكيبايى را در انسان پرورش مى دهد. همچنین توجه به اين نكته كه دنيا، دار حوادث و مشكلات است و رسيدن به هيچ موهبتى از مواهب مادى و معنوى، بدون عبور از موانع گوناگون امكان پذير نيست، عزم و اراده انسان را بر صبر و شكيبايى در مقابل مشكلات محكم تر مى سازد و ... .

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الصّادقُ عليه السّلام :

مَنْ دَمِعَتْ عَيْنُهُ فينَا دَمْعَةً لِدَمٍ سُفِکَ لَنا اَوْ حَقٍّ لَنا نُقِصْناهُ اَوْ عِرْضٍ اُنْتُهِکَ لَنا اَوْلاَِحَدٍ مِنْ شيعَتِنا بَوَّاءهُ اللّهُ تَعالى بِها فِى الْجَنَّةِ حُقُباً.

امالى شيخ مفيد، ص 175