منظور از آیه «وُجُوهٌ یَومَئِذٍ ناضِرَةٌ اِلى‌ رَبِّها ناظِرَةٌ»؟

اگر خداوند قابل دیده شدن نیست، پس چرا قرآن در آیه «وُجُوهٌ یَومَئِذٍ ناضِرَةٌ اِلى‌ رَبِّها ناظِرَةٌ» می گوید چهره هایی در قیامت به سوی خداوند می نگرند؟!

آیات دیگر قرآن مشاهده حسّی خداوند را منتفی دانسته و عقل نیز می گوید که اگر چیزى با چشم دیده شود، باید محدود به مکان و جهت و ماده باشد و خدا منزّه از همه اینها است.
یک تفسیر صحیح از آیه این است که بگوییم نگاه بهشتیان به پروردگارشان به معنای نگاهى با چشم دل و از طریق شهود باطن است.
تفسیر دیگر آیه این است که واژه «ناظره» به معنای انتظار است؛ لذا معنای آیه این گونه می شود: «مؤمنان در آن روز انتظارشان تنها از ذات پاک خدا است و حتّى بر اعمال نیک خود نیز تکیه نمى کنند و پیوسته منتظر رحمت و نعمت اویند».
همچنین یکی از اصلی ترین و مهمّ ترین معانی واژه «نظر» تأمّل و تدبّر در یک موضوع است؛ لذا معنای آیه این گونه خواهد بود: «بهشتیان آنجا فقط به خداوند فکر می کنند ولاغیر».

دلايل قرآنی طرفداران «رؤيت خداوند»

دلايل قرآنی طرفداران «رؤيت خداوند» كدامند؟

ایشان عمدتاً به سه آيه قرآن تمسك كرده‌ اند. آيه 22 سوره قيامت که می فرماید: «[در آن روز مومنین] به پروردگارشان مى نگرند». همچنین آيه 15 سوره مطففين و آيه 46 سوره بقره. عجيب اين كه به آيات ديگرى هم استدلال كرده اند كه كمترين اشاره یا دلالتى در آن ديده نمى شود؛ در حالی که این مسأله هم مخالف دليل قطعى عقل و نقل است و مستلزم جسميّت خداوند مى شود و هم ادله آنها از آيات و روايات تنها عبارات متشابهى است كه به ما دستور داده اند آنها را با محكمات بسنجيم و در پرتو آن تفسير كنيم.

تاکید بر «تلاوت قرآن» از سوی معصومین(ع)

دلیل تاکید بر «تلاوت قرآن» از سوی معصومین(عليهم السلام) چیست؟

معصومين(ع) بر تلاوت قرآن بسيار تاكيد كرده اند؛ قرآن عهدنامه الهي بر خلق خداست، شايسته است كه انسان به عهدنامه خدا نگاه كند و شبانه‏ روز ـ لااقل ـ پنجاه آيه بخواند. چون امام صادق(ع) فرمود: نگاه به كلمات قرآن عبادت است. تلاوت قرآن هميشه مستحب است؛ ولي در ماه رمضان از ويژگي ديگري برخوردار است. اين ماه ظرف نزول قرآن است و تلاوت يك آيه از قرآن در اين ماه برابري مي كند با تلاوت همه قرآن در ساير ماهها. اين كتاب نظير ديگر كتب نيست كه اگر كسي معنايش را نداند، نخواند؛ بلكه خواندنش ثواب و بركت دارد.

قیامت روز «لقاء الله»

چرا قرآن از رستاخیز به «لقاء الله» تعبیر کرده است؟

بعضي گفته اند منظور از «لقاء الله» ملاقات فرشتگان خدا در قيامت است و بعضي گفته اند منظور ملاقات حساب و جزاء و ثواب اوست و يا گفته اند به معناى ملاقات حكم و فرمان اوست؛ اما بدون شك منظور «ملاقات حسى» پروردگار نيست؛ چراكه ملاقات حسى تنها در مورد اجسام است كه داراى مكان، زمان، رنگ و كيفيات ديگرند؛ بلكه منظور يك شهود باطنى و ديدار و ملاقات روحانى و معنوى با خدا است؛ زيرا در قيامت حجاب ها كنار مى رود و آثار خداوند در عرصه محشر و مواقف قيامت چنان آشكار مى شود كه همه كس حتى كافران، خدا را با چشم دل مى بينند و او را ديدار مى كنند.

لحظه مرگ، لحظه راحتی مؤمنان و ناراحتي ديگران

چرا در روایات از لحظه مرگ به لحظه راحتی و ناراحتی تعبیر شده است؟

امام علی(ع) در ارتباط با لحظه مرگ انسان می فرماید: «انسان ممكن است در دنيا از هر چيزى سير شود جز زندگى كه از آن سير نمی شود و از فقدان آن احساس راحتى نمى كند». اما بسیاری از شارحان نهج البلاغه سخن امام را موافق با آیات و روایات نمی دانند؛ زیرا قرآن می فرماید: «اگر كسى كه در آستانه مرگ قرار گرفته است، از مقربان باشد، در روح و ريحان و بهشت پر نعمت است». هم چنین پیامبر(ص) می فرماید: «براى مؤمن راحتى غير از لقاء الله و شتافتن به ديار باقى نيست». پاسخ آن است كه سخن امام اشاره به مردمی دارد كه از مرگ گريزانند.

منظور از لقاء الله و قرب الهی؟

منظور از «قرب الهی» و «لقاء الله» چیست؟ مگر خداوند در مکان دوری قرار دارد که باید به او نزدیک شویم؟! دور یا نزدیک بودن مگر در مورد خداوند که در همه جا حضور دارد معنا دارد؟! علاوه بر این، ملاقات در مورد خداوند که جسمانی نیست چه مفهومی دارد؟!

تقرّب الهی به معنای احاطه خداوند بر وجود و حتّی درونی ترین احساسات و ذهنیات اوست. با احاطه علمى ای که خداوند به ما دارد و با توجه به بودن ما در قبضه قدرت او تكليف ما روشن است. نه افعال و گفتار ما از او پنهان است، و نه انديشه ها و نيات، و نه حتّى وسوسه هايى كه از قلب ما مى گذرد. معنی دیگر قرب در امور معنوى و بندگى آن است كه بنده خدا با اعمال صالح خود در معرض شمول رحمت الهى واقع می شود.
لقاء الله نیز یا به معنی مشاهده آثار قدرت او در صحنه قیامت، پاداش ها و کیفرها و نعمت ها و عذاب هاى او است، یا به معنى یک نوع شهود باطنى و قلبى است. زیرا انسان گاه به جایى مى رسد که گویى خدا را با چشم دل در برابر خود مشاهده مى کند؛ به طورى که هیچ گونه شک و تردیدى براى او باقى نمى ماند. این حالت ممکن است بر اثر پاکى، تقوا، عبادت و تهذیب نفس در این دنیا براى گروهى پیدا شود.
با این توصیف بدیهی است که این دو اصطلاح به هیچ وجه ارتباطی با اعتقاد به جسمانیّت خداوند ندارند.

ادله قائلین به رؤیت خداوند به چشم ظاهری

دلیل قائلین به رؤیت خداوند به چشم ظاهری چیست؟

«مشبهه» با اعتقاد به رویت خدا، برای اثبات ادعای خود، به برخی از آیات و روایات تمسک می کنند. گاهی آیات؛ «وُجُوهٌ یَوْمَئِذ ناضِرَةٌ * إِلى رَبِّها ناظِرَةٌ»، «فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلا صالِحاً» و«کَلاّ إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ یَوْمَئِذ لَمَحْجُوبُونَ» را دلیل می آورند و گاه به خبرهای واحدی از قبیل قول پیامبر(ص) که فرمود: «همانا شما خدا را در روز قیامت خواهید دید» و یا «شما پروردگارتان را خواهید دید، همان گونه که این ماه را مى بینید»، استدلال می کنند.
 

منظور از «صلح کل» در مرام صوفیه

منظور از «صلح کل» در مرام صوفیه چیست؟

«صوفى» هيچ عقيده اى را غلط نمى شمارد و تمام مذاهب را نردبانی در جهت لقاء الله می داند. حتی مقابله ميان ابليس و پیامبر(ص) را همچون مقابله دو وجه متلازم و متخالف يك حقيقت دانسته و می گوید: «ابليس رئيس ملائكه بود و محمد(ص) رئيس بنى آدم. پیامبر(ص) مظهر جمال و ابليس مظهر جلال الهی است». حلاج مى گويد: «از نور محمد(ص) ايمان خيزد، و از نور ابليس خذلان. اما گوهر محمد(ص) و گوهر ابليس هر دو از آفتاب نور اللّه سيراب می شوند». اين كلمات از نظر موحدان و آشنايان به قرآن و اسلام به هذيان شبيه تر است تا واقعيت.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال ابي عبدالله (عليه السلام)

إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ فَادْخُلْهُ حَافِياً عَلَى السَّکِينَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْخُشُوعِ...

هنگامى که به مسجد الحرام وارد شدى، با پاى برهنه و با آرامش و متانت و خشوع داخل شو.

کافى: 4/401