گاهی در جامعه مواردى پيش مى آيد كه اگر با حسن ظنّ با آن برخورد شود و اقدام به تجسّس نكنند و اسرار نهانى آشكار نشود، خطراتى براى جامعه اسلامى به وجود مى آيد؛ خواه اين خطر، توطئه اى باشد از سوى منافقان داخلى، يا نقشه هاى شومى از سوى دشمنان خارج كه به دست مزدورانشان در داخل انجام مى گيرد.
در چنين مواردى بايد حسن ظنّ را كنار گذاشت و با سوء ظن به مسائل نگريست و براى حفظ اهداف مهم تر و والاتر به تجسّس پرداخت. اين همان فلسفه تشكيل دستگاه هاى اطّلاعاتى و ضدّ اطلاعاتى است؛ فلسفه اى است معقول و منطقى و موافق عقل و شرع. هرچند دنيا پرستان و دولت هاى خودكامه و استكبارى از آن سوء استفاده كرده و مى كنند، ولى سوء استفاده آنها هرگز از منطقى بودن اصل موضوع نمى كاهد و ضرورى بودنش را زير سؤال نمى برد. درست است كه اين كار سرمايه گذارى وسيعى را مى طلبد، ولى با توجّه به اينكه گاه سرمايه هاى كمى در اين راه سبب پيشگيرى از سرمايه گذارى هاى كلان در زمينه هاى نظامى و سياسى و اقتصادى يا سبب پيشگيرى از ضايعات وسيع مى شود، هرگونه سرمايه گذارى در اين راه مقرون به صرفه است.
در قرآن مجيد علاوه بر معارف و تعليمات مربوط به مبدء و معاد و مسائل اخلاقى و تاريخى، و دستورات مربوط به عبادات، يك رشته قوانين اجتماعى نيز آمده است، كه در واقع ترسيمى از قانون اساسى اسلام و بخشى از قوانين مدنى، حقوقى، جزايى و سياسى است.
دقت در اين بخش از قرآن به تنهايى مى تواند معجزه بودن آن را ظاهر سازد؛ چراكه ظهور و بروز اين قوانين بسيار حكيمانه، آن هم در محيطى كه قانون جنگل بر آن حكم فرما بود، يا به تعبير ديگر بى قانونى در آن بيداد مى كرد، مى تواند هر فرد منصفى را به تسليم وا دارد.
مقدمه / تعريف حرص در معنا و اصطلاح / حرص و فزون طلبی در آیات قرآن / تبیین معنا و پیامدهای حرص در روایات اسلامی / فهرستی از آثار شوم حرص در زندگى فردى و اجتماعى بشر / غناى درون، گم شده ی انسان حریص / حرص مذموم و ممدوح / طرق درمان حرص / ارتباط حبّ دنيا با حرص از دیدگاه منطق قرآنی / نکوهش دنیاطلبی در احادیث اسلامی / رفع يك اشتباه؛ دنياى مطلوب و دنياى مذموم / زهد در لغت و اصطلاح / آثار معنوى و مادى زهد اسلامى / زهد اسلامى و كار و تلاش و شکوفایی اقتصادی / علم، سرچشمه زهد / برترين زهد / جمع بندی
مادامى كه همه مردم جهان در برابر اصول عقل و عدالت تسليم نشده، و زور و قدرت بر روابط ملل دنيا حكومت مى كند و اين احتمال وجود دارد كه جامعه اسلامى مورد تهاجم بيگانه قرار گيرد، اسلام دستور مى دهد كه مسلمانان آمادگى كامل خود را براى دفاع از خويش حفظ كنند.
خداوند متعال در آيه 60 سوره انفال مى فرمايد: «براى مقابله با دشمنان هر چه در توان داريد از نيرو و از اسب هاى ورزيده آماده سازيد، تا به وسيله آن دشمن خدا و دشمن [شناخته شده] خويش را و دشمنان ديگرى غير از اينها كه شما آنها را [به علت نفاقشان] نمى شناسيد و خدا آنها را مى شناسد، بترسانيد! و هرچه در راه خدا [و تقويت اسلام] انفاق كنيد، بى كم و كاست به شما بازگردانده مى شود، و به شما ستم نخواهد شد».
مقدمه / مفهوم عجله و شتابزدگى / تفاوت شتابزدگی با لزوم شتاب به امور خیر / اهمّيّت تأنّی، بردبارى و ترك شتاب در کارها / تأنّی و شتابزدگی در آیات قرآن / عجله و شتاب در روايات اسلامى / پيامدهاى شوم عجله و شتابزدگى / ريشه هاى عجله و شتابزدگی / راه درمان شتابزدگی
فلسفه آزادی چیست؟ / نگاه قرآن به مقوله آزادی و اسارت / آزادی و رهایی از بردگی در احادیث اسلامی / دنیای امروز و از بین رفتن همه مرزهای عقلایی و منطقی به نام آزادی / رهایی یا اسارت؟ تأملی در برخی مظاهر آزادی غربی / آزادی غربی و مغالطه جبراندیشی برای ساکت کردن عذاب وجدان / اخلاق و آزادى / منافاتِ داشتن فسادستیزی با آزادى؟ / جمع بندی
مقدمه (اهمیت بحث از «سوءظنّ» و «حسن ظنّ» در آموزه های اخلاقی) / تعريف سوءظنّ و حسن ظنّ / سوءظنّ و حسن ظنّ در آیات قرآن / سوءظنّ در روايات اسلامى / حسن ظنّ در روايات اسلامى / نکته ای درباره خوف و رجا / نکته ای مدیریتی درباره جلب حسن ظنّ مردم به حکومت / مراتب سوءظنّ / عوامل و انگيزه هاى سوءظنّ / پيامدها و آثار شوم سوءظنّ / پيامدهاى سوءظنّ به خدا / راه‌های درمان سوءظنّ و بدگمانى / دفع سوءظنّ از خود؛ وظیفه ای همگانی / موارد استثناء از مذموم بودن سوءظنّ
مقدمه / صدق و راستى در روايات اسلامى / تأثير راست گويى در زندگى انسانها / نگاه قرآن به دروغ و دروغ گویی / دروغ گويى در روايات اسلامى / آثار دروغ گویی / انگيزه هاى دروغ / راه های درمان دروغ / استثنائات دروغ
یکی از سنت های پسندیده مسلمانان در طول تاریخ، گریه و عزاداری برای شهادت امام حسین(ع) بوده است. با نگاهی به منابع تاریخی و حدیثی، می توان به وجود چنین سنتی در میان اهل سنت نیز پی برد. در این نوشتار، ابتدا روایاتی که بر فضیلت گریه بر امام حسین(ع) وجود دارد، بیان می گردد و در ادامه، سیره پیامبر(ص)، صحابه و تابعان در گریه بر سید الشهدا(ع) ذکر می شود.
مقدمه: (جایگاه عدل و عدالت در معارف اسلامی) / معنای عدالت و ظلم / تفاوت عدالت با مساوات / ارتباط عدالت و انصاف / فطری بودن عدالت و عشق به آن / قرآن و توصیه به عدالت / اهمیت عدالت در روایات اسلامی / آثار عدالت در جامعه انسانی در بيان روایات اسلامی / بازار و اهمیت مراعات عدالت / جایگاه عدالت اقتصادی در آموزه های اسلامی / عدالت در وصيت / تأملی در معنای عظمت ظلمِ شرک به خداوند متعال / قرآن و بیان سرنوشت ظالمان / نکوهش ظلم و بیان آثار سوء دنیوی و اخروی آن در احادیث / بررسی روایاتی از امیرالمؤمنین (ع) راجع به زمان و نوع عقوبت ظلم / نهی از همکاری با ظالمین و نهی از سرپیچی از فرمان های مافوق در روایات اسلامی / آموزه های اسلام درباره ظلم ستیزی و دفاع از مظلومین / انگيزه های حدّاقلّی در پرهيز از ظلم
