درباره «عالم ذر» نظریه های گوناگونی بین مفسّرین و علما وجود دارد. به نظر می آید درست ترین تفسیر از عالم ذر آن است که بگوییم این عالم با مسأله سرشت و فطرت خداشناسى هماهنگ است و به اين ترتيب از همان موقعى كه ذرّات نطفه از پشت پدران در رحم مادران قرار مى گيرند، نور معرفت و توحيد و خداباوری به صورت يک استعداد ذاتى در آنها قرار گرفته است.

امام علی(ع) در حکمت 125 نهج البلاغه، حقيقت اسلام را به گونه اى تفسير مى كند كه پيش از او هيچ كس تفسير نكرده، آن حضرت مى فرمايد: «اسلام را چنان تفسير مى كنم كه هيچ كس پيش از من آن را چنين تفسير نكرده باشد»؛ نخست می فرمایند: «اسلام همان تسليم است، و تسليم همان يقين است، و يقين همان تصديق است، و تصديق همان اقرار است و اقرار همان اداست و ادا همان عمل است». در واقع حضرت اشاره به حقیقتى دارد كه در درون جان انسان نفوذ كرده و آثار آن يكى پس از ديگرى در قلب و زبان و عمل انسان ظاهر می گردد.

در اين مسئله بين فقها اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی می گویند: يك بار اقرار كافى نيست. شهيد ثانى، صاحب جواهر و ابن ادريس در سرائر معتقد به این دیدگاه هستند. برخی هم معتقدند يك بار اقرار كافى است. این مطلب از كلام صاحب رياض و آية الله خوئى به دست می آید. ولى مشهور آن است كه اقرار بايد دو بار باشد.

مهمترين دليل قائلین به کفایت یک بار اقرار عمومات و اطلاقات اقرار است؛ از جمله روايت پیامبر(ص) که فرمودند: «اقرار و اعتراف عقلا بر عليه خودشان پذيرفته مى شود» ولى از آنجا كه مشهور فقهاى شيعه معتقد به لزوم دو بار اقرار هستند، مخصوصاً كه اين مسأله يك امر تعبّدى است، نشان مى دهد كه مشهور دليلى در دست داشته اند كه به دست ما نرسيده است و لذا مقتضاى قاعده «درء» لزوم دو بار اقرار است.

در اين مورد سه نظريّه وجود دارد: 1- حاكم شرع بطور مطلق حقّ عفو دارد؛ چه در جرائمى كه جنبه حقوق الله دارد يا حقوق النّاس، و چه اين كه با اقرار ثابت شود يا از طريق بيّنه يا علم قاضى باشد. 2- محدوده عفو حاكم شرع در مجازاتهاى تعزيرى، جرائمى است كه جنبه حقوق الله دارد. مانند مقدّمات زنا (مثل خوابيدن زن و مرد اجنبى در بستر واحد، و تقبيل و مانند آن). 3- حاكم شرع در صورتى حقّ عفو دارد كه جرم با اقرار متّهم ثابت گردد.

«قَذف» یعنی كسى به مسلمان بالغِ آزاد نسبتى بدهد كه موجب حدّ است، مانند زنا، لواط و شرب خمر و ... ولی نتواند آن را اثبات نمايد. حدّ «قَذف» این است که هشتاد تازيانه به او (قذف كننده) زده شود؛ ولى اگر آن را به وسيله بيّنه (شاهد عادل) اثبات كند و يا خودِ طرف(متهم)، او را تصديق نمايد، حدّ از وى ساقط مى گردد.

درحدیث غدیر، قرینه هاى وجود داردکه معناى «مولی» به جز «اولی» نیست. مانند: 1- آغاز حدیث: «الست أَولى بکم من أنفسکم». 2- پایان حدیث: «أللّهمّ وال من والاه وعاد من عاداه». 3- پیامبر(ص) بعد از اقرار گرفتن در مورد توحید و نبوت دست على(ع) را بلند کرد و فرمود: «هر کس که خدا و پیامبرش مولاى اوست، همانا این على مولاى اوست». 4-پس از پایان حدیث فرمود: «الله اکبر بر کامل شدن دین و تکمیل نعمت و خشنودى خدا از پیام رسانى و رسالت من و ولایت على بن ابى طالب». و ... .

کلینى در کافى نقل می کند: امام کاظم(ع) فرمود: «ابوطالب به پیامبر(ص) و آنچه آورده بود اقرار کرد و وصیّتهایى را که به امانت در نزد خود داشت به پیامبر(ص) داد و همان روز وفات نمود».