امام علی(ع) درباره شایستگی های خود برای خلافت می فرماید: «چه كسى به پیامبر(ص) در حيات و مرگش از من سزاوارتر است؟»، درباره ارتباط اين مطلب با مسئله خلافت باید گفت: مقصود امام على(ع) اين است كه اگر خلافت پيامبر(ص) ـ به فرض ـ منصوص نباشد بايد به شايسته ترين و نزديك ترين افراد سپرده شود. از سوی دیگر حضرت(ع) همواره تسليم فرمان پيامبر(ص) بود، ايثار و فداكاريش در همه جنگها فزون تر بود، زمزمه هاى غيب را مي شنيد، هبوط و عروج فرشتگان را با چشم مي ديد و مراسم خاصّ غسل، كفن و دفن پيامبر(ص) را طبق وصيت آن حضرت انجام داد، آيا اينها نشانه شايسته تر بودن او از ديگران نيست؟

بر اساس آیات 181 و 182 سوره بقره، اگر وصی، وصیّت را تغییر دهد، گناهکار است و وصیت کننده معصیتی را مرتکب نشده، اما اگر وصی اشتباه وصیت کننده را درک کند و در صدد اصلاح آن باشد، گناهی را مرتکب نشده است. اگر وصیت کننده در قید حیات نباشد، در مواردی وصی می تواند شخصا وصیت را تغییر دهد، همانند مواردی که: وصیت کننده، به بیش از ثلث مال وصیت کند و یا وصیت به ظلم، گناه، کار خلاف و یا ترک واجبی کرده باشد و یا وصیت، موجب نزاع، فساد و خونریزی گردد.

در سوره بقره، بحث هائى پیرامون توحید و معاد آمده و زندگى پس از مرگ با مثال هاى حسّى مانند داستان ابراهیم و زنده شدن مرغ ها و داستان عزیر مطرح شده. همچنین به اعجاز قرآن و اهمیت آن اشاره شده و بحث هائى بسیار مفصل درباره یهود و منافقان و موضع گیرى هاى آنها در برابر اسلام آمده. تاریخ پیامبرانی مانند ابراهیم(ع) و موسى(ع) بیان شده. احکام مختلف اسلامى از جمله نماز، روزه، جهاد، حج، تغییر قبله و... بیان و به انفاق تاکید شده و به قصاص و تحریم برخی گوشت ها و احکام وصیت و ... نیز اشاره شده است.

به خاطر قرین قرآن بودن اهل بیت(ع)، نازل شدن آیاتی از قرآن درباره آنها، به خاطر فداکاری هایشان و معارف بی نظیر و گرانبهایی که از آنها نقل شده، هیچکس از مسلمانان با آنها قابل مقایسه نیست. زیرا نعمت وجود و حضور اهل بیت در همه امت جاری است. آنها ستون اصلی بنای اسلام هستند و وصیت و وراثت خلافت نزد آنهاست و از هر کس دیگر برای ولایت و حکومت سزاوارترند.

یکی از نتایج سقیفه، تبدیل خلافت الهی، که اعتبارش از نصّ و تعیین مستقیم خدا و رسولش نشأت می گرفت، به یک امر عادی بشری بود. در نظام اجتماعی، اگر قانونی شکسته شد، تضمینی وجود ندارد که اصل های دیگر، شکسته نشود. به همین دلیل، پس از سقیفه، انتخاب خلیفه از هیچ قانونی پیروی نکرد. روزی در بین مشاجره انصار و چند نفر از قریش، روزی با وصیت خلیفه اول، روزی با شورای شش نفری و روزی هم معاویه برای یزید بیعت گرفت. این محصول نهال شومی است که در سقیفه غرس شده بود.

وصیت در قوانین اسلامى، مستحب مؤکّد و دوراندیشى و واقع بینى غیر قابل انکار است، که اگر مایه طول عمر نباشد هرگز مایه کوتاهى عمر نخواهد بود. خداوند در آیه 180 سوره بقره می فرماید: هنگامى که مرگ یکى از شما فرا رسد اگر چیز خوبی(مالى) از خود به جاى گذارده براى پدر و مادر و نزدیکان به طور شایسته وصیت کند. این تعبیر، ثروتی را که از طریق مشروع به دست آمده، و در مسیر سود و منفعت اجتماع به کار گرفته شود، خیر و برکت مى داند، و مقصود از وصیت شایسته، وصیتی است که مورد پذیرش عقل و خرد باشد.

طبق آیات 106 تا 108 سوره مائده، برای ادای شهادت در وصیت، در صورت شک و تردید، باید آن دو نفر بعد از نماز به نام خدا سوگند یاد کنند و بگویند: ما حاضر نیستیم حق را به منافع مادى بفروشیم و به ناحق گواهى دهیم.... و در صورت کشف خیانت این دو شاهد، دو نفر دیگر از کسانى که گواهانِ نخست به آنها ستم کرده اند -یعنى ورثه میّت- جاى آنها را گرفته و به خدا سوگند یاد می کنند که گواهى ما از گواهى دو نفر اول به حق نزدیک تر است و ما مرتکب ستمى نشده ایم ... .

 جمعى از يهود اعتقاد داشتند يعقوب(ع) زمان مرگ، فرزندانش را به دين يهود کنوني - با تمام تحريفاتش- توصيه کرد، خداوند در ردّ اعتقاد آنان اين آيه را نازل فرمود.

پس از نزول آیات ربا، «خالد بن ولید» از پیامبر(ص) سوال کرد؛ پدرم معاملات ربوى داشت، حال وصیت کرده است مبالغى از سودهاى ربوی که هنوز پرداخت نشده است، تحویل بگیرم، آیا این عمل براى من جایز است؟ آیات فوق نازل شد و مردم را به شدت از این کار نهى کرد. لذا پيامبر(ص) نخست، مطالبات ربوي بستگان خود را الغاء کرد و به فرماندار«مکّه» نیز دستور داد: اگر«آل مغيره» دست از رباخواري بر ندارند با آنها بجنگد.