امام علی(ع) درباره اوضاع جاهليّت مي فرمايد: «خدا پيامبر(ص) را مدّت ها بعد از بعثت پيامبران پيشين فرستاد؛ [در حالي كه] امّت ها در خواب عميقى بودند. فتنه ها مردم را هدف گرفته و اعمال خلاف منتشر بود. آتش جنگ ها برپا و دنيا پر از فريب شده بود. [جهان انسانيت مانند باغي بود كه] تمام برگ هايش به زردى گراييده و باغبان از ميوه هايش مأيوس گشته و آبها در زمين فرو نشسته بود. مناره هاى هدايت كهنه و پرچم هاى ضلالت آشكار شده و دنياى آن زمان، در برابر اهلش قيافه اى خشن و در مقابل طالبانش چهره اى عبوس داشت».

تاثیر اخلاق بر زندگی مادی در روايات اسلامى بازتاب گسترده اى دارد كه حاكى از تأثير عميق صفات اخلاقى در زندگى فردى و اجتماعى انسانها است. طبق آنچه در روایات اسلامی بیان شده است، رعایت اخلاق موجب افزایش روزی، عمر طولانی، آبادی شهرها و ثبات محبّت می گردد. در مقابل، سوء خلق در ايجاد نفرت اجتماعى و پراكندگى مردم و تنگى معيشت و سلب آرامش و آسايش نقش دارد.
 

وسعت رزق دلیل محبت خدا و تنگى معیشت دلیل بر خشم او نیست؛ زیرا خدا گاه انسان را با وسعت رزق و گاه با تنگى معیشت آزمایش مى کند تا میزان مقاومت انسان را روشن ساخته و او را پرورش دهد. گاه ثروت زیاد مایه بلا و موجب سلب آرامش است. چنان که در قرآن آمده: «فزونى اموال و اولاد آنها تو را در شگفتى فرو نبرد، خدا مى خواهد آنان را در دنیا مجازات کند و در حال کفر بمیراند». در جاى دیگر می فرماید: «آیا آنها مى پندارند که اموال و فرزندانى که به آنان داده ایم، براى گشایش درهاى خیر است؟ چنین نیست، آنها نمى فهمند».