چنانکه از نام این سوره پیدا است، قسمت عمده اى از آن درباره قهرمان توحید و بت شکنی «ابراهیم(ع)» نازل گردیده است. بخش دیگرى از این سوره نیز به بیان تاریخ انبیاى پیشین همچون نوح، موسى، و سرگذشت اقوام عاد و ثمود و درسهاى عبرتى که در زندگی آنها نهفته است، اشاره دارد. قسمت قابل ملاحظه اى از این سوره نیز بحث مبدأ و معاد کرده است.
آيه4 سوره ممتحنه ابراهيم قهرمان بت شكن را به عنوان يك الگو و اسوه، در دفاع از مسأله توحيد و مبارزه قاطع و كوبنده با شرك معرّفى كرده؛ مى فرمايد: «براى شما سرمشق نيكويى در زندگى ابراهيم و كسانى كه با او بودند وجود داشت. آن هنگامى كه به قوم [مشرك] خود گفتند: ما از شما و آنچه غير از خدا مى پرستيد بيزاريم. و ميان ما و شما دشمنى و كينه آشكار شده است. تا آن زمان كه به خداى يگانه ايمان بياوريد». اين تعبيرات گواه روشنى بر سازش ناپذيرى پيروان مكتب توحيد با آلودگان به شرك و بت پرستى است.
قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):
مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ فَلْيَمُتْ إِنْ شَاءَ يَهُودِيّاً وَ إِنْ شَاءَ نَصْرَانِيّاً
هر کس حجّ به جاى نياورده بميرد ]به او گفته شود [اگر خواهى يهودى بمير و اگر خواهى نصرانى.
مستدرک الوسائل: 8/18