سرگذشت ذوالقرنين، آن بزرگ‌مردى كه سرزمين‌هاى گوناگون را درنورديد و شرق و غرب گيتى را زير پا نهاد، سرگذشتى واقعی و كهن است كه تاريخِ آن به گذشته‌هاى دور بر مى‌گردد. براساس پژوهش‌هاى دانشمند برجسته هندى، «ابوالكلام آزاد» كه با كمك گرفتن از نصوص تورات انجام گرفته، اين احتمال وجود دارد كه وى پادشاه ايران، كورش كبير باشد كه بين سال‌هاى 557 تا 528 پيش از ميلاد مى‌زيسته است و سرزمين‌هاى شرق و غرب را تسخير كرد و بر قلمرو ماد، آسياى صغير و بابل چيره گرديد و قوم يهود را كه در اسارت بابليان بود، آزاد ساخت و به آنان اجازه داد به سرزمين فلسطين باز گردند و در بازسازى بيت المقدس ياريشان داد. از اين رو در تورات از وى به بزرگى و احترام ياد شده است.

برخی از این اشکالات نابجا که مستشرقین بر قرآن کریم گرفته‌اند ناشی از بیگانه بودن‌شان با قرآن کریم و برخی هم به دلیل ناآشنایی با تاریخ و جغرافیای منطقه است. مثلا گمان کرده‌اند كه در مصر باستان، گماردن يهوديان به پست وزارت، بى سابقه است، ليكن از اين حقيقت بى‌خبرند كه يوسف قرنها پيش از يهوديان مى‌زيسته است. یا مثلا نمی‌دانند علت تقديس عُزَير از سوي يهوديان و دادن لقب «پسر خدا» به او، بيانگر بزرگداشت عزير است نه اينكه واقعاً وى را پسر خدا بدانند. و ...

او از پیامبران بزرگ الهى بوده و در قرآن، جزء شخصیت های والامقام شمرده شده است. برخی او را همان«یوشع بن نون» پیامبر معروف بنى اسرائیل دانسته و برخی او را از دودمان «ابراهیم(ع)» دانسته اند و برخی هم او را با «خضر» یکى دانسته اند و در تورات نام وى «الیشع» به معنی ناجی ضبط شده است.

با هجوم سپاه اسکندر به فلسطین و آغاز دوران آوارگی یهودیان، بسیاری از آنان در شهر اسکندریه ساکن شدند و کتاب مقدس خویش را به زبان یونانی ترجمه کردند که به ترجمه سبعینیه معروف گردید که دارای 46 کتاب بود. پس از ویرانی دوم معبد، بزرگان یهود، با اتفاق بر 39 سفر عهد عتیق، کتاب های دیگر را اپوکریفا نامیدند و از بقیه اسفار روی گرداندند. امروزه کلیسای کاتولیک و ارتدوکس به ترجمه سبعینیه وفادار مانده اند اما کلیسای پروتستان نسخه یهودی عهد عتیق که مشتمل بر 39 کتاب است را پذیرفتند.

واژه مجوس تنها در آیه 17 سوره حج بکار رفته، و آنان را در صف ادیان آسمانى قرار داده و چنین برمی آید که آنان داراى کتاب و پیامبرى بوده اند. امروزه پیروان زردشت را مجوس می نامند. اوستا  کتاب معروف آنان است. آنان خداى نیکى ها را اهورا مزدا و خداى شرّ را اهریمن می نامند و به عناصر چهارگانه، مخصوصاً آتش احترام مى گذارند. به پیشوایان این مذهب مغ، و به روحانیین  آن مُؤْبَد گفته مى شود. پیامبر(ص) فرمودند: مجوس پیامبر و کتاب آسمانى داشتند، که پیامبرشان را به قتل رسانده و کتاب او را آتش زدند.