تبرّک 6 مطلب

مفهوم تقدّس و مقدّس و محدوده هاله تقدّس؟

مفهوم تقدّس و مقدّس چيست؟ مقدّس کيست؟ و يا چيست؟ تقدّس را از کجا آورده اید؟! چرا بسياری از پديده ها مقدس شمرده شده و امکان نقد آنها وجود ندارد؟!

تقدس و مقدس از قدس به معنی پاکی گرفته شده است. از جمله اموری که پاکی آن مورد قبول همه می باشد عقل و احکام عقل است. لذا خداوند که خالق عقل است نیز مقدس است؛ بلکه مقدس حقیقی اوست و سایر امور به اعتبار انتساب آنها به خدا مقدس شمرده می شوند. آنچه با دلایل قطعی پاکی آن ثابت شود شکی در مقدس بودن آن نیست.

اما آنچه مردم بدون دلیل آن را مقدّس می دانند، باید با روش مناسب با آن برخورد شود. ضمن اینکه توهین به مقدسات یک قوم یا ملت، از آنجا که بی حرمتی به میثاق جمعی آنها به شمار می آید، می تواند موجب بروز کدورت ها و خون ریزی های محتمل گردد، و از همین رو جلوگیری از آن الزامی عقلایی و اجتماعی به شمار می آید. با این حال می بینیم کسانی که بدون دلیل به مقدسات اسلام توهین می کنند خود برخی امور مثل هولوکاست را مقدس می شمارند.

تاریخچه پیدایش و حکم فقهی «قمه زنی» و موضع علمای شیعه دربرابر آن؟

قمه زنی از چه زمانی در میان شیعیان پدیدار و رواج پیدا کرد؟ حکم فقهی آن چیست؟ موضع علمای شیعه از زمان پیدایش آن تا کنون چه بوده است؟

در مورد منشاء اولیّه قمه زنی اقوال مختلفی وجود دارد. آنچه بیشتر از همه مستند است، این است که قمه زنی از جانب ترک های آذربایجان به فارس ها و اعراب منتقل شده است. برخی هم معتقدند از ارتدوکس هاي قفقاز به ايران سرايت كرده. درباره حکم فقهی اين شيوه عزادارى، از همان زمان پیدایش اختلاف وجود داشت و چون در ديد برخى غيرمسلمانان تاثير سوء داشت؛ برخى علما به حرمت آن فتوا دادند. در مقابل آنان نيز علماى ديگرى در پاسخ به استفتاهاى مردم حكم به جواز دادند. اما امروزه غالب مراجع آن را حرام می دانند.

معرّفی ابن تیمیه

ابن تیمیه کیست؟

«احمد بن عبدالحلیم بن تیمیّه حنبلى» متولّد سال 661  در حران  سوریه و متوفاى سال 728 هجرى قمرى است. او عقل گرایی را کلا مردود می دانست. او عقاید جدیدى را نیز اضافه کرد که قبل از او سابقه نداشت. او سفر کردن به قصد زیارت قبر پیامبر(ص) و تبرّک جستن به قبر او و توسّل به اهل بیت پیامبر(ع) را شرک دانست! و فضایل اهل بیت(ع) را که در صحاح اهل سنّت و حتّى در مسند امامش «احمد بن حنبل» وجود داشت، انکار کرد و تلاش مى کرد تا مانند بنى امیّه، شأن و مقام امام على(ع) و فرزندانش را پایین آورد.

تبرّک جستن به قبر پیامبر(صلى الله علیه وآله)

آیا تبرّک جستن به قبر پیامبر (صلى الله علیه وآله) شرک محسوب مى شود؟

درباره تبرّک جستن به پیامبر(ص) در روایات سنّى و شیعه آمده که در صدر اسلام مسلمین به آبى که پیغمبر با آن دست خود را مى شست یا مویى که از پیغمبر مى ریخت و یا به آب دهان یا به دست خیس آن حضرت تبرّک مى جستند، روایاتی که صحابه و محدثینی چون عروه بن مسعود، بخاری، مسلم و... آنها را نقل کرده اند. اگر تبرّک جستن به آب وضو و آبى که روى دست پیغمبر ریخته مى شد و موى پیغمبر جایز باشد و پیامبر هم مردم را از آن نهى نفرمود قهراً تبرّک به قبرى که همه جسم پیامبر را در برگرفته نیز باید جایز باشد.

نظریه‏ علماى اهل سنت درباره‏ ى تبرّک، مسّ منبر و قبر پیامبر و صالحان‏

نظر علماى اهل سنّت در باره تبرک و مس منبر و قبر پیامبر و قبور صالحین چیست؟

احمد بن حنبل، رملى شافعى و محب الدین طبرى شافعى می گویند: بوسیدن، تبرک و مس منبر و قبر پیامبر(ص) و قبور صالحین جایز است و سیره علماء و صالحان بر آن است. عسقلانى می گوید: در زمان عمر یکى از اصحاب پیامبر به قبر ایشان متوسل شد و دانشمندانى چون ابن حیان، ابن خزیمه، ابو على خلال، شیخ الحنابله در زمان گرفتارى به قبور اهل ‏بیت پیامبر(ص) متوسل می شدند.

مشروعیت تبرّک به آثار اولیاء

آیا تبرّک به آثار باقى مانده از اولیاء صحیح است؟

تبرّک یعنی درخواست افاضه نعمت و افزایش برکت از آثار پیامبر(ص) و بندگان صالح. معناى تبرک آن نیست که انسان اسباب طبیعى را براى رسیدن به خواسته هایش به روى خود ببندد، بلکه در همان حال که به علل و اسباب طبیعى تکیه مى کند، راه تبرک را در برابر خود باز مى گذارد. قرآن کریم و روایات بر این حقیقت تأکید دارند و هیچ مانع عقلى نیست که آثار پیامبر و صالحان در اجابت خواسته انسان اثر گذار باشد. بر این اساس، مسلمانان به آثار پیامبر اعظم(ص) مانند؛ موى شریف او، قطرات آب وضوى ایشان، جامه و ظرف حضرت، تبرک مى جستند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال ابي عبدالله (عليه السلام)

النَّظَرُ إِلَى الْکَعْبَةِ عِبَادَةٌ، وَ النَّظَرُ إِلَى الْوَالِدَيْنِ عِبَادَةٌ، وَ النَّظَرُ إِلَى الاِْمَامِ عِبَادَةٌ.

نگاه به کعبه عبادت است، نگاه به پدر و مادر عبادت است، و نگاه به ]چهره[ امام عبادت است.

کافى: 4/240/50