قرآن كتاب تربيت و هدايت است؛ در آیاتی از قرآن که می گویند همه چیز در آن بیان شده و چیزی فرو گذار نشده است، منظور از «همه چيز» تمام امورى است كه براى پيمودن راه تربيت و هدايت لازم است. قرآن دایرة المعارفی بزرگ و گردآمده از همه گزاره های جزئی و فرمول های علومی چون رياضى و جغرافيايى و شيمى و فيزيک و گياه شناسى و... نیست. منظور از همه چیز در اين گونه آيات، يك امر نسبى است؛ يعنى تمام امورى كه در هدف هدايت و تربيت انسان دخالت دارد، در اين كتاب آسمانى هست. البته قرآن دعوتی كلى به كسب همه علوم و دانش ها كرده و تمام دانش هاى ياد شده و غير آن در اين دعوت كلى جمع است و علاوه بر آن گاه گاهى به تناسب بحث هاى توحيدى و تربيتى و... پرده از روى قسمت هاى حساسى از علوم و دانش ها برداشته است و برخی از حقایق علمی به گونه ای اشاره وار در قرآن بیان شده اند.

امام علی(ع) در مقام ستایش پروردگار می فرماید: «ستايش پروردگار را بر آنچه گرفته و بخشيده و بر نعمتهايى كه عطا كرده و آزمونهايى كه به وسيله مشكلات مقرّر داشته». بر این اساس ممكن است گرفتن نعمتها خودش نعمتى باشد زيرا گاه وفور نعمت سبب دورى از خدا و بيگانگى با خلق مى شود. سپس در مقام هشدار مى فرمايد: «خدایی كه هر چيز مخفى نزد او حاضر است و به آن علم دارد و از آنچه در قلب خود پنهان داشته ایم، با خبر است». آری با علم به این اوصاف، چگونه ممکن است که انسان خود را آلوده به گناه سازد.