قرآن مجيد كراراً ظلم را مايه تباهى و نابودى جامعه ها معرفى مى كند و سرنوشت ظالمان را دردناك ترين سرنوشت مى شمرد. قرآن ضمن بيان سرگذشت اقوام پيشين بارها اين حقيقت را خاطر نشان كرده كه ببينيد آنها بر اثر ظلم و فساد چگونه گرفتار عذاب الهى شدند و نابود گشتند. بترسيد از اينكه شما هم بر اثر ظلم به چنين سرنوشتى گرفتار شويد.

همه انواع ظلم در حقيقت از يك جا ريشه مى گيرد و آن مسئله شرك و كفر و عناد است. به طور مثال منع مردم از ذكر خدا در مساجد و سعى و كوشش در ويران ساختن آنها نشانه كفر و شرك است و همچنين كتمان شهادت كه ظاهرا منظور از آن كتمان شهادت بر حقايقى است كه موجب سرگردانى مردم در وادى كفر مى شود، از چهره هاى گوناگون شرك و انكار خداوند يگانه است.

در قيامت شاكيانى هستند كه از انسان شكايت مى ‏كنند: 1. رسول خدا صلى الله عليه و آله در روز قيامت نزد خداوند شكايت مى‏كند و مى گويد: «وَ قَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِى اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً؛ و پيامبر عرضه داشت: پروردگارا! قوم من قرآن را رها كردند». 2. يكى ديگر از شاكيان در روز قيامت قرآن است. امام صادق عليه السلام مى ‏فرمايد: «سه چيز نزد خدا شكايت مى‏ كنند: مسجدى كه خراب شده و در آن نماز خوانده نمى شود، عالمى كه در بين مردم قرار دارد و از او بهره نمى ‏برند، و قرآنى كه غبار روى آن را گرفته و خوانده نمى ‏شود».

در قرآن و روايات، براى تلاوت و بهره ‏گيرى از آيات آن، آداب و شرايطى بيان شده است. در قرآن كريم آمده: «وَ رَتِّلِ‏ الْقُرْآنَ‏ تَرْتِيلاً؛  و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان». پيامبر گرامى (ص) مى ‏فرمايد: «براى هر چيزى زيورى است و زيور قرآن صداى خوب است». همچنین بدون ادب باطنى حق قرائت قرآن، اداء نخواهد شد. لذا امام صادق (ص) فرمود: «كسى كه قرآن را بخواند، و خاضع براى خدا نشود، و قلب او رقيق نگردد، و لباس حزن و ترس در درونش نپوشد، پس عظمت خداوندى را سبك شمرده است ... پس نظر كن چگونه كتاب پروردگارت و منشور ولايتت را تلاوت مى ‏كنى، و چگونه به اوامر و نواهى او جواب مى‏ گوئى، و چگونه امتثال حدود او مى‏ كنى ... و نزد وعده‏ ها و وعيدها (عذابهاى وعده داده شده) توقف كن، و در مثالها و مواعظ او تفكّر كن».

«صبر» از مهمترين اركان ايمان است. لذا در حدود هفتاد آيه قرآن، از صبر سخن به ميان آمده كه بيش از ده مورد آن به شخص پيغمبر اسلام صلى الله عليه و آله اختصاص دارد. هيچ يك از فضايل انسانى، به اين اندازه مورد تأكيد قرار نگرفته است. اين نشان مى دهد كه قرآن، براى اين فضيلت اخلاقى و عملى اهمّيّت فراوانى قائل است و آن را عصاره همه فضيلت ها و خمير مايه همه سعادت ها و ابزار وصول به هر گونه خوشبختى و سعادت مى داند.

به يقين يكى از اهداف بعثت و ظهور پيامبران الهى اجراى عدالت در جامعه انسانى است. اين هدف به قدرى مهمّ است كه مى توان آن را هدف اصلى يا از اهداف اصلى پيامبران عليهم السلام برشمرد. خداوند متعال در آيه 25 سوره حديد مى فرمايد: «ما پيامبران خود را با دلايل روشن فرستاديم، و با آنها كتاب آسمانى و ميزان [شناسايى حق از باطل و قوانين عادلانه] نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند، و آهن را آفريديم كه در آن نيروى شديد و منافعى براى مردم است، تا مشخص شود چه كسى خدا و پيامبرانش را يارى مى كند بى آنكه او را ببينند؛ خداوند توانا و شكست ناپذير است».

گاه انسان مؤمن قرآن را تلاوت مى كند و گوش جان به آياتش مى سپارد، تا پيام خدا را از لا به ‏لاى آن بشنود و زندگى خود را با آن هماهنگ سازد.  گروه ديگرى آيات قرآن را تنها براى ثواب قرائت مى خوانند بى ‏آنكه به پيام‏ هايش گوش فرا دهند.  گروه سومى نيز اضافه بر اين به استهزاى آيات مى پردازند و اگر در سخن استهزا نكنند، عملًا استهزا دارند؛ آيات تحريم ربا را مى خوانند ولى رباخوارى مى كنند، آيه تحريم غيبت را تلاوت مى كنند ولى غيبت كردن كار همه روزه‏ آنهاست. اين‏ گونه تلاوت نه تنها سبب نجات نيست، بلكه به فرموده اميرمؤمنان عليه السلام سبب دخول در آتش جهنم است.

رابطه خلق با خالق، زمان و مكان مخصوص ندارد. قرآن مجيد مى‏ فرمايد: «سَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً».  يعنى صبح و شام به ياد خدا باشيد؛ كنايه از اين كه هميشه به ياد خدا باشيد، مثل اين كه در عرف مى گويند آيا به ياد فلانى هستيد؟ در پاسخ گفته مى‏ شود: صبح و شب، يعنى هميشه به ياد او هستم. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مى ‏فرمايد: «جُعِلَتْ لِيَ الْأَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً؛  زمین برای من عبادت گاه و پاک کننده قرار داده شده». لذا از نظر اسلام ارتباط خلق با خالق مخصوص مساجد و معابد نيست.

ماه رمضان، ماه عبادت و خودسازى، ماه ترك معصيت و انجام اطاعت است. براى تحقّق اين مهم، هم تعليم لازم است و هم تربيت. «قرآن» انسان را تعليم مى ‏دهد و «روزه» انسان را تربيت مى ‏كند. تنها با اين دو است كه رسيدن به كمال ممكن مى‏ گردد. در حقيقت «قرآن» بدون فريضه «روزه» آموزش ناتمام و بدون پرورش است و رمضان و «روزه» بدون «قرآن» تربيت فاقد دانش و آگاهى است.

تلاوت‏ قرآن‏ از افضل عبادات است و كمتر عبادتى به پايه آن مى‏ رسد؛ چرا كه اين تلاوت الهام بخش انديشه در قرآن، و انديشه و تفكّر، سرچشمه اعمال صالح است. تلاوت قرآن بايد وسيله ‏اى براى تفكّر و تدبّر در معنى و محتواى آن باشد، و تفكّر و انديشه نيز بايد، مقدّمه عمل به قرآن گردد. آنها كه به تلاوت و حفظ قرآن قناعت مى ‏كنند، و از «تدبّر» و «عمل» به قرآن خبرى ندارند، گرچه يكى از سه ركن را انجام داده اند، ولى دو ركن مهم ‏تر را از دست داده‏ و گرفتار خسارت عظيمى شده ‏اند. نتيجه اینکه ما در مورد قرآن سه وظيفه مهم داريم: تلاوت‏ قرآن‏، فهم قرآن و از همه مهم ‏تر، عمل به قرآن.