نشانه های محدوديت «علم انسان»

گستره علم انسان تا چه حد است؟

بعد از اين که جمعي از مشرکان از پيامبر(ص) درباره موضوع «روح» سوال کردند، قرآن بهره آن ها را از علم و دانش بسيار کم مي داند و در سوره «لقمان» از برخي علومى كه خاصّ خداوند است پرده بر مى دارد و در آن اشاره به پنج علم مي نمايد: قيام قيامت، نزول باران، جنين هايى كه در رحم مادرانند، حوادث آينده مربوط به اعمال آدمى، و محل مرگ هركس. علاوه بر اين در سوره «اسراء» سخن از تسبيح و حمد عمومى موجودات است كه ما توانايى فهم زبان آن ها را نداريم و اين خود دليل روشنى است بر محدوديت علم و دانش ما.

منظور از «امّ الکتاب»

منظور از «امّ الکتاب» چیست؟

طبق آیه 39 سوره رعد، خداوند هر چه را بخواهد محو و هر چه را بخواهد ثابت نگه مى دارد و ام الکتاب نزد اوست. واژه «اُم» در لغت، به معنى اصل و اساس هر چیزى است؛ بنابراین ام الکتاب (کتاب مادر) به معنى کتابى است که اصل و اساس همه کتب آسمانى است و همان لوحى است که نزد خداوند از هر گونه تغییر و تبدیل و تحریفى محفوظ است و همه حقایق عالم و همه حوادث آینده و گذشته و همه کتب آسمانى در آن درج است و هیچ کس به آن راه ندارد، جز آنچه را که خدا بخواهد افشا کند.

علم خدا به حوادث آینده

خداوند چگونه از حوادث آینده آگاه است؟
در بحث خداشناسی درباره علم خداوند گفته می شود: (خداوند به تمام حوادث آینده و گذشته و حال، به طور یکسان داناست و هیچ موضوعی از علم او پنهان نیست و علم او نسبت به همه این حوادث «علم حضوری» است، یعنی تمام حوادث و پدیده ها در پیشگاه او حضور دارند و میان او و حوادث گذشته و آینده و حال، مطلقا حجابی وجود ندارد).این سخن نسبت به حوادث گذشته و حال قابل قبول است، ولی نسبت به حوادث آینده مشکل به نظر می رسد، زیرا چیزی که هنوز واقع نشده و وجود پیدا نکرده، چگونه می تواند در پیشگاه خدا حاضر باشد؟

براى وجود محدودی مثل ما که به تمام عالم از جهت زمان و مکان واقف نیست، آگاهی از اتفاقات آینده مقدور نیست؛ اما برای وجود «بى نهایتى» که در هر زمان و مکانى هست، این مفاهیم ابداً معنا ندارد؛ او گذشته و آینده را مانند حال مى داند و مى بیند و همه در پیشگاه او بطور یکسان حاضرند. درست است که حوادث آینده الآن وجود ندارند ولی در ظرف خود وجود دارد و خداوندی که خالق همه هستی است به آنچه آینده اتفاق می افتد کاملا آگاه است و به سیر اتفاقات عالم واقف است.

قرآن و تفسیر نمونه
مفاتیح نوین
نهج البلاغه
پاسخگویی آنلاین به مسائل شرعی و اعتقادی
آیین رحمت، معارف اسلامی و پاسخ به شبهات اعتقادی
احکام شرعی و مسائل فقهی
کتابخانه مکارم الآثار
خبرگزاری رسمی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی
مدرس، دروس خارج فقه و اصول و اخلاق و تفسیر
تصاویر
ویدئوها و محتوای بصری
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی
انتشارات امام علی علیه السلام
زائرسرای امام باقر و امام صادق علیه السلام مشهد مقدس
کودک و نوجوان
آثارخانه فقاهت

قال ابي عبدالله (عليه السلام)

مَنْ مَاتَ فِي طَرِيقِ مَکَّةَ ذَاهِباً أَوْ جَائِياً أَمِنَ مِنَ الْفَزَعِ الاَْکْبَرِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ.

کسى که در راه رفتن يا بازگشتن از مکه بدرود حيات گويد، از ترس و هراس روز قيامت ايمن گردد.

تهذيب الاحکام: 5/23/68