پاسخ اجمالی:
مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است كه از دايره قدرت انسان بيرون باشد، آن هم از كسى كه قدرتش بى پايان و هر امرى برايش آسان است. اين درخواست نبايد فقط بر زبانِ انسان جارى شود، بلكه از همه وجود او برخيزد و زبان در اين بخش، نماينده و ترجمان تمام ذرّات وجود انسان و اعضا و جوارح اوست.
پاسخ تفصیلی:
با توجّه به اينكه دعاى مستجاب دعايى است كه به مضمون «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ»[1] هنگام اضطرار و عقيم ماندن تلاش ها انجام گيرد، روشن مى شود كه مفهوم دعا درخواست فراهم شدن اسباب و عواملى است كه از دايره قدرت انسان بيرون باشد، آن هم از كسى كه قدرتش بى پايان و هر امرى برايش آسان است.
ولى اين درخواست نبايد فقط بر زبانِ انسان جارى شود، بلكه از همه وجود او برخيزد و زبان در اين بخش، نماينده و ترجمان تمام ذرّات وجود انسان و اعضا و جوارح اوست. قلب و روح از طريق دعا، پيوند نزديك با خدا پيدا كند و مانند قطره اى كه به اقيانوس بى پايان مى پيوندد، اتّصال معنوى با آن مبدأ بزرگِ قدرت يابد.
خلاصه اينكه «دعا» يك نوع خود آگاهى و بيدارى دل و انديشه و پيوند باطنى با مبدأ همه نيكى ها و خوبى هاست. لذا در سخنان حضرت على عليه السلام مى خوانيم كه فرمود: «لَا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعَاءَ قَلْبٍ لَاهٍ؛[2] خداوند دعاى غافلان را مستجاب نمى كند». و در حديث ديگر از امام صادق عليه السلام به همين مضمون مى خوانيم: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا يَسْتَجِيبُ دُعَاءً بِظَهْرِ قَلْبٍ سَاهٍ».[3]
البتّه يك نوع ديگر از دعا داريم كه حتّى در موارد قدرت و توانايى انجام مى گيرد و آن دعايى است كه نشان دهنده عدم استقلال قدرت ما در برابر قدرت پروردگار است. به عبارت ديگر مفهوم آن توجّه به اين حقيقت است كه اسباب و عوامل طبيعى هرچه دارند از ناحيه او دارند و به فرمان او هستند. اگر به دنبال دارو مى رويم و از آن شفا مى گيريم بدان روست كه خدا آن اثر را به دارو بخشيده. اين نوع ديگرى از دعاست كه در احاديث اسلامى نيز به آن اشاره شده.[4].[5]
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.