پاسخ اجمالی:
انسان در حال سجده همه چيز جز خدا را فراموش مى كند، و خود را به او بسيار نزديك مى بيند و بر بساط قرب او جاى مى گيرد. اينكه امام معصوم (ع) دستور مى دهد كه طالب حاجت به سجده برود و در سجده خدا را به محمد و آل محمد (ص) سوگند دهد كه نااميد باز نگردد، به خاطر اين است كه نزديك ترين حال بندگان به خدا، حالت سجده است كه خضوع كامل و جامع است. امام باقر (ع) مى فرمود: «نزديك ترين حال بنده به خداوند متعال اين است كه در سجده و گريان باشد».
پاسخ تفصیلی:
امام سجاد عليه السّلام در آخرين بخش دعای سيزدهم صحيفه سجّاديّه چنين دعا می کند: «وَ مِنْ حَاجَتِي يَا رَبِّ كَذَا وَ كَذَا [وَ تَذْكُرُ حَاجَتَكَ ثُمَّ تَسْجُدُ وَ تَقُولُ فِي سُجُودِكَ:] فَضْلُكَ آنَسَنِي، وَ إِحْسَانُكَ دَلَّنِي، فَأَسْأَلُكَ بِكَ وَ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِمْ، أَن لَا تَرُدَّنِي خَائِباً؛[1] پروردگارا! از حاجتم اين و اين است [به جاى گفتن كذا و كذا حاجت خود را بيان مى كنى، سپس در سجده چنين مى گويى:] خداوندا! فضل تو مرا با تو مأنوس كرده و احسانت مرا به سوى تو فراخوانده، پس تو را به ذات پاكت و به محمد و آل محمد - كه درود و رحمتت بر آنها باد - سوگند مى دهم كه مرا از درگاه خود محروم بازنگردانى».
امام سجاد عليه السّلام ضمن دعا چنين تعليم می دهد که هنگام دعا همراه با صلوات بر رسول خدا و آل پاک او عليهم السلام، حاجات خود را مشروحاً برشماريد.[2]
سپس امام عليه السّلام دستور مى دهد كه شخص طالب حاجت، به دنبال ذكر حاجت خود به سجده رود و در سجده چنين بگويد: «فَضْلُکَ آنَسَنِي...».
اينكه حضرت دستور مى دهد كه در آخر كار، شخص حاجت طلب به سجده برود و در سجده خدا را به محمد و آل محمد صلّی الله عليه و آله سوگند دهد كه نااميد باز نگردد، به خاطر اين است كه نزديك ترين حال بندگان به خدا، حالت سجده است كه خضوع كامل و جامع است.
در حديثى از امام على بن موسى الرضا عليه السّلام مى خوانيم كه مى فرمود: «أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ: "وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ"؛[3] نزديك ترين حالتى كه بنده به خداوند متعال دارد زمانى است كه در سجده باشد و اين همان است كه خداوند [در آيه آخر سوره علق][4] بيان فرموده: "سجده كن و نزديك بيا"».
اين آيه كه از آيات سجده است، به خوبى نشان مى دهد كه سجده سبب نزديكى انسان به خداست.
در حديث ديگرى امام صادق عليه السّلام مى فرمايد: «إِنْ خِفْتَ أَمْراً يَكُونُ أَوْ حَاجَةً تُرِيدُهَا فَابْدَأْ بِاللَّهِ وَ مَجِّدْهُ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ كَمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ صَلِّ عَلَى النَّبِيِّ (ص) وَ سَلْ حَاجَتَكَ وَ تَبَاكَ وَ لَوْ مِثْلَ رَأْسِ الذُّبَابِ إِنَّ أَبِي (ع) كَانَ يَقُولُ: إِنَّ أَقْرَبَ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ الرَّبِّ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ بَاكٍ؛[5] اگر از چيزى ترسيدى يا حاجتى دارى كه مى خواهى به آن برسى، نخست به نام خدا آغاز كن و او را تمجيد نما و بر او ثنا بفرست آن گونه كه شايسته مقام اوست، و سپس بر پيغمبر [و آلش] درود فرست و حاجت خود را بخواه و گريه كن هرچند به مقدار كمى باشد، پدرم (امام باقر) مى فرمود: نزديك ترين حال بنده به خداوند متعال اين است كه در سجده و گريان باشد».[6]
سجده براى خداوند از مهم ترين عبادات است و پيشوايان بزرگ، به خصوص رسول خدا صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام، سجده هاى طولانى داشتند.
سجده هاى طولانى براى خدا، روح و جان انسان را پرورش مى دهد و بارزترين نشانه هاى عبوديّت و خضوع در پيشگاه پروردگار است. به همين دليل در هر ركعت نماز دستور دو سجده داده شده است، و سجده شكر و سجده هاى واجب و مستحب تلاوت قرآن نيز از بارزترين مصاديق سجده است.
انسان در حال سجده همه چيز جز خدا را فراموش مى كند، و خود را به او بسيار نزديك مى بيند و بر بساط قرب او جاى مى گيرد.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله به يكى از ياران خود فرمود: «... وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ يَحْشُرَكَ اللَّهُ مَعِي فَأَطِلِ السُّجُودَ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ؛[7] اگر مى خواهى [در قيامت] با من محشور شوى، براى خداوند قهّار سجده هاى طولانى بجا آور».[8]
منابع:
- عرفان اسلامی (شرحی جامع بر صحيفه سجاديه)، آيت الله العظمی مکارم شيرازی و همکاران
- شيعه پاسخ مى گويد، آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.