در قرآن کریم، لفظ «شیعه» هم به معناى پیرو پیامبران و شخصیت هاى بزرگ و هم به معناى پراکندگى و تفرقه و اختلاف به کار رفته است. امّا در حدیث، پیامبر(ص) که این واژه را بسیار به کار برده اند، در تمام موارد به معنای پیرو استعمال شده است.

پیدایش لفظ شیعه و اطلاق آن به پیروان على بن ابیطالب(ع)، در زمان رسول الله(ص) و توسّط خود آن حضرت وضع شده است. روایاتى که در کتب معتبر اهل تسنن وارد شده است، این ادعا را اثبات می کند. جلال الدین سیوطى از ابن عساکر از جابر بن عبد الله انصارى نقل مى کند که گفت: در خدمت رسول اکرم(ص) بودیم که على بن ابیطالب(ع) وارد شد، پیامبر(ص) فرمود: «قسم به کسى که جان من در قبضه قدرت اوست این مرد [اشاره به على(ع)] و شیعه او روز قیامت رستگارانند، آنگاه آیه مذکوره نازل گردید».