دعا يکی از ويژگى های مهم عباد الرّحمن است؛ خداوند مهربان ويژگى مذكور را چنين توصيف مى‏ كند: «وَ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ‏ لَنا مِنْ‏ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِينَ إِماماً؛  و [عباد الرّحمن] كسانى [هستند] كه مى‏ گويند: "پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مايه روشنى چشم ما قرار ده و ما را براى پرهيزگاران پيشوا گردان!"». جمله «يقولون» كه به صورت فعل مضارع آمده، دلالت بر مداومت عباد الرّحمن بر دعا و تضرّع دارد. آنها همانند برخى از انسانهاى ضعيف ‏الايمان نيستند كه به هنگام گرفتارى و مشكلات به خدا روى آورند، و هنگامى كه نيازشان بر طرف شد خداوند را به فراموشى بسپارند؛ بلكه همواره از خداوند، خانواده‏اى صالح و شايسته مى ‏طلبند.

همه انسانها نيازمند دعا هستند. زيرا هر لحظه ممكن است نعمت عافيت، آرامش، غنا و ثروت از اهل رفاه و عافيت گرفته شود، يا لغزشى دامن‏ گير آنها گردد و در دام شيطان گرفتار شده، از نظر معنوى سقوط كنند و آلوده گناهانى گردند كه تا آخر عمر نيز نتوانند آثار آن را برطرف سازند.

افرادى كه در عافيتند، گاه گرفتار غرور و غفلت مى‏ شوند، در حالى كه مبتلايان، نه مغرورند و نه غافل و پيوسته به در خانه خدا رفته و دعا مى‏ كنند، و از اين نظر حال عافيت ‏مندان از مبتلايان سخت ‏تر است. ضمن اينکه غفلت در آسایش، باعث می شود دعا در گرفتاری مستجاب نشود.

قرآن در آيه 276 سوره بقره مى گويد: «خداوند ربا را نابود مى كند و صدقه و انفاق در راه خدا را می پروراند و رشد مى دهد». مفسران در تفسیر این آیه، دو نظر دارند؛ گروهی آن را به درآمدهای دنیوی و گروهی دیگر به ثمرات و پاداشهای اخروی تفسیر می کنند که البته هر دو نظر می تواند صحیح باشد. یعنی این آیه هم به نابودى و بی برکتی درآمدهاى حاصل از ربا در اين دنيا اشاره دارد، و هم بیانگر بى ثمر بودن آنها در آخرت است، هر چند در راه خدا انفاق شود و به وسيله آن، كارهاى به ظاهر خير انجام گردد.

امام علی(ع) در ارتباط با آثار تقوی می فرماید: «تقوا توشه سفر آخرت و پناهگاهی در برابر عذاب است، دوستان خدا را از ارتكاب گناه باز داشته و قلبهايشان را قرين خشيّت ساخته است. آنها در طريق عبودیت مشقت را به جاى راحتى پذيرفته اند، پایان زندگى را نزديك دانسته و در انجام اعمال نيك شتاب دارند، و آرزوهاى طولانی را دروغ مى شمرند». در واقع آنان براى نجات از گناه و انجام مسئوليت ها، از آسايش چشم مى پوشند، زیرا معتقدند تحمل ناراحتيهاى اين جهان سبب آرامش و آسايش جاودان آنها در آخرت مى شود.

پيامبر اكرم(ص) براي مؤمن هشت نشانه برشمردند: مؤمن كسي است كه در مقابل طوفان‌هاى حوادث با وقار است، در برابر بلاها صبور و در حال آرامش شكرگذار است و به روزى خدا قانع و در برابر دشمن به عدالت رفتار مي كند و چيزي را به دوستان خود تحميل نمي كند و خودش را به زحمت مى‌اندازد تا مردم از دست او در آسايش باشند.

امام علی(ع) در ارتباط با آسایش خانواده می فرماید: «كمى عائله يكى از دو آسايش است». در حقیقت انسان با داشتن درآمد فراوان و یا فرزندان کمتر، می تواند جوابگوى نیازهای خانواده باشد. بعضى معتقدند كه اين كلام حكيمانه ناظر به مسئله تحديد نسل است و جامعه اسلامى را دعوت مى كند كه در صورت كمبودها، مواليد را كنترل كنند مبادا به زحمت بيفتند، در حالى كه جمعى ديگر عقيده دارند اين جمله، چنين مفهومى را ندارد، بلكه تنها بيان واقعيت است و تسلى خاطرى است براى كسانى كه فرزندان كمى دارند و از آن رنج مى برند.

با توجّه به جمله «وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ اَجْرَهُمْ» كه ناظر به پاداش آخرت است، «حيات طيّبه» اشاره به زندگى پاكيزه اين دنيا می باشد.
 

تاثیر اخلاق بر زندگی مادی در روايات اسلامى بازتاب گسترده اى دارد كه حاكى از تأثير عميق صفات اخلاقى در زندگى فردى و اجتماعى انسانها است. طبق آنچه در روایات اسلامی بیان شده است، رعایت اخلاق موجب افزایش روزی، عمر طولانی، آبادی شهرها و ثبات محبّت می گردد. در مقابل، سوء خلق در ايجاد نفرت اجتماعى و پراكندگى مردم و تنگى معيشت و سلب آرامش و آسايش نقش دارد.
 

برخی عقل را مذمت می کنند چون به نظرشان عقل با تبیین درست یا نادرست، انسان را محدود می کند و علاوه بر آن با دردآفرینی، آسایش انسان را سلب می کند. چنین اشخاصی حتی کم عقلان را شادتر می دانند و برای تایید نظرشان به برخی اشعار استناد می کنند. ولی باید توجه داشت محدودیت یا غمی که از عقل نشأت می گیرد مایه تکامل انسان است. مانند اطلاع انسان از مسموم بودن غذایی خاص که موجب سلب آزادی انسان در خوردن آن غذاست و رهیدن از بند عقل فقط برای کسانی که در زندگی هدفی جز لذت ندارند خوشایند است.

حديث «نجوم» را که جمع كثيرى از اصحاب پيامبر(ص) مانند على(ع)، جابربن عبدالله، انس بن مالك و ابن عباس از آن حضرت نقل كرده اند، حاكم نيشابورى، ابن حجر، علامه على متقى، بدخشى، شيخ محمد صبان مالكى موينى، خوارزمى، نبهانى و دیگران در كتابهايشان آورده‌اند.