معنای «یوم الحساب» و «يوم الدين»

منظور قرآن از عبارات «یوم الحساب» و «يوم الدين» در مورد رستاخیز چیست؟

نام «يوم الحساب» به خاطر آن است كه تمام اعمال آدمى اعم از صغير و كبير، معنوى و مادى، جوارحى و جوانحى (بدنى و روحى) بدون استثناء در آن روز محاسبه مى شود. نام ديگر رستاخيز «يوم الدين» است؛ اصل واژه «دين» به معناى خضوع، انقياد و اطاعت است و اگر اين واژه بر معناى «جزا» اطلاق شده يا به خاطر آن است كه در مقابل آن بايد مطيع بود يا اينكه جزا مولود اطاعت است. در بعضى از روايات نيز به معناى روز حساب تفسير شده كه در حقيقت از قبيل ذكر علّت و اراده معلول است؛ زيرا حساب، مقدمه اى براى جزاست.

معیار و ملاک «سنجش اعمال» در قیامت

در قیامت اعمال و رفتار انسانها با چه ملاک و معیاری سنجیده می شود؟

هر متاع يا پديده ‏اي در دنيا ترازوي خاص خود را دارد؛ مثلاً درجه حرارت يا برودت هوا با دستگاه مخصوصي اندازه‏ گيري مي شود. اعمال و عقاید و اخلاق انسان نيز در قيامت با ترازوي خاصي اندازه ‏گيري مي شود که «حق» نام دارد؛ «و الوزن يومئذٍ الحق» حق در يك كفه ترازو و اعمال و اخلاق و ... در طرف ديگر قرار مي گيرد تا مشخص شود چه عملي حق دارد و كدام، از حق بي‏ بهره است؛ آنان كه اعمالشان سنگين است اهل سعادتند و آنان كه اعمالشان سبك است از سعادت محرومند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال علي بن موسي الرضا عليه السلام :

کان ابي اذا دخل شهر المحرم لايري ضاحکا و کانت الکابة تغلب عليه حتي يمضي منه عشرة ايام فاذا کان يوم العاشر کان ذلک اليوم يوم مصيبته و حزنه و بکائه و يقول: هو اليوم الذي قتل فيه الحسين عليه السلام

بحارالانوار، ج 44، ص 284