آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برخی از راهکارهای درمان ناسپاسی و تقویت روح شکرگزاری در انسان عبارتند از: 1- افزایش تفکر و شناخت انواع نعمت های ظاهری و باطنی خداوند، که سبب تقویت حس شکرگزاری در انسان می شود. 2- دقت در روند زندگی افرادی که در سطح پایین تری از انسان قرار دارند. 3- در هر مصیبتی انسان به بدتر از آن هم بیندیشد، و خدا را سپاسگزار باشد که گرفتار بدتر از آن نشده است.

نخستين راهکار برای تقویت حس شكرگزارى در انسان، افزایش معرفت و تفكّر در صنایع الهیه و انواع نعمت هاى ظاهرى و باطنى او است.(1) راهکار ديگر، دقت در زندگی افرادى است كه در سطح پایین تری از انسان زندگی می کنند. با افزایش دقت در زندگى آنان، روح شكرگزارى افزایش می یابد، در حالى كه اگر به بالا دست خود بنگرد وسوسه هاى شيطانى و روحیه ناسپاسى در او آشكار مى شود. از سوى دیگر، انسان ها باید در هر مصيبت و بلايى از بلاهاى دنيا، با خود بیاندیشند که سخت تر از آن نیز قابل تصوّر است، این اندیشه، انسان را به شكرگزاری ترغیب می كند كه گرفتار مصیبتی بدتر از آن نشده است. نقل شده که فردی برای شکایت به حضور یکی از بزرگان رسید و گفت: دزد به خانه من آمده و همه چيز را با خود برده است، آن شخص فرهیخته در پاسخ به او گفت: برو شكر خدا كن كه اگر به جاى آن دزد شيطان به خانه تو مى آمد و ايمان تو را مى برد، چه مى كردى؟(2)
امام صادق(عليه السلام) در كتاب معروف توحيد مفضّل با عباراتی گويا و دلايل روشن و تحليل هاى شگفت انگيز، به بیان حقايق توحيد می پردازد، اما گاه در ضمن بحث به ذكر نعمت هاى بزرگ الهى مى پردازد، تا از اين طريق انسان ها را به شناخت منعم حقيقى آشنا سازد. آن حضرت در بخشى از سخنان خود با اشاره به دو نعمت سخن گفتن و نوشتن، به عنوان دو رکن اصلى تمدّن انسانى، مى فرمايند: «اگر خداوند ابزار اين دو كار را در اختيار او نگذاشته بود، نه توان بر سخن گفتن داشت نه نوشتن، آرى خداوند زبان و ذهنى در اختيار بشر گذارده كه به كمك آن دو مى تواند سخن بگويد، و دست و انگشتانى به او بخشيده كه قلم به دست بگيرد و امور مختلف را بنويسد، اگر اين دو نبود انسان همچون چهار پايان بود كه نه سخن مى گويند و نه چيزى مى نويسند [نه علم و دانشى دارند و نه تمدّن درخشانى] هر كس شكر اين نعمت را بجا آورد، پاداش الهى در انتظار او است، و هر كس كفران كند [به خدا زيان نمى رساند بلكه به خودش زيان مى رساند] زيرا خداوند از جهانيان بى نياز است».(3)،(4)