پاسخ اجمالی:
براى دعا كردن و باريافتن به محضر دوست، و بهره مندى بيشتر از فيض و رحمت الهى، آدابى ذكر شده است، كه يقيناً براى استجابت دعا، مؤثّر خواهد بود. در اينجا به اهمّ آنها - با استفاده از روايات - اشاره مى شود: الف) معرفت الهى؛ ب) حسن ظنّ به خدا؛ ج) دعا همراه با احساس نياز؛ د) دعا همراه با توجه تامّ؛ هـ) دعا همراه با خضوع و دل شكستگى؛ و) دعا همراه با استغفار و صلوات؛ ز) اصرار و پافشارى در دعا.
پاسخ تفصیلی:
براى دعا كردن و باريافتن به محضر دوست، و بهره مندى بيشتر از فيض و رحمت الهى، آدابى ذكر شده است، كه يقيناً براى استجابت دعا، مؤثّر خواهد بود. در اينجا به اهمّ آنها - با استفاده از روايات - اشاره مى شود:
الف) معرفت الهى
دعاكننده بايد خدا را به درستى بشناسد و به مالكيّت، قدرت، عظمت، توانايى، علم و آگاهى و كرم و لطف خداوند ايمان داشته باشد.
ب) حسن ظنّ به خدا
در روايات آمده است كه هنگام دعا، به خداوند و اجابت دعا توسّط او، اطمينان داشته باشيد و باور شما اين باشد كه خداوند، دعايتان را به اجابت مى رساند.[1] و اگر طبق مصالحى به اجابت نرسد بهتر از آن را به شما خواهد داد.
ج) دعا همراه با احساس نياز
دعا بايد، همراه با احساس نياز شديد و درماندگى باشد به گونه اى كه انسان باور كند، جز خداوند پناهگاهى ندارد.[2]
د) دعا همراه با توجه تامّ
به هنگام دعا، بايد همه توجّه و حواسّ دعاكننده به جانب حق باشد و قلبش را از هرچه غير خداست تهى سازد.[3]
هـ) دعا همراه با خضوع و دل شكستگى
دعاكننده بايد با نهايت خضوع، رقّت قلب و فروتنى به درگاه خدا روى آورد؛[4] در اين هنگام دستانش را به سمت آسمان [به علامت تسليم و تعظيم] بلند مى كند[5] و با چشمان اشكبار و قلبى ترسان، حاجت مى طلبد.[6]
و) دعا همراه با استغفار و صلوات
در ابتداى دعا، حمد الهى، ثناى پروردگار، استغفار و توبه و صلوات بر محمّد و آلش براى استجابت دعا بسيار مؤثّر است.[7]
ز) اصرار و پافشارى در دعا
اصرار و پافشارى در دعا، مورد سفارش معصومين عليهم السلام است؛[8] دعاكننده نبايد نااميد شود، و از دعا كردن دست بردارد.
علاوه بر نكات فوق، به يقين، دعا در برخى از زمانها، مثل شب و روز جمعه، دعا در نيمه هاى شب و سحرگاهان، مخصوصاً ماه مبارك رمضان، شب هاى قدر و مانند آن و همچنين در برخى از مكانها، مانند مسجدالحرام، مسجد پيغمبراكرم صلى الله عليه و آله، مشاهد مشرّفه و مانند آن، تأثير بسزايى دارد.[9]
اين بخش را با سخنى از عارف كامل، عالم ربّانى و مرد ميدان علم و عمل، مرحوم «سيّدبن طاووس» به پايان مى بريم؛ ايشان مى گويد: «هرگاه از خداوند حاجتى مى طلبى، حال تو در برابر او لااقلّ مانند عرض نياز به نزد فرمانروايان دنيا باشد. همان گونه كه براى جلب نظر آنان از هيچ كوششى دريغ نمى ورزى و به هر طريق ممكن خشنودى آنان را تحصيل مى كنى، بايد در برابر خداوند و به هنگام خواستن حاجتى از او نيز در تحصيل رضايتش كوشش فراوان نمايى! مبادا كه توجّه ات به خداوند از اقبال و توجّه ات به قدرتمندان دنيا كمتر باشد! اگر چنين باشى و منزلت خدا در نزد تو از منزلت آنها كمتر باشد، در حالى كه همه آنها مملوك و بندگان خدايند، به يقين خداوند بزرگ را كوچك شمرده اى و عظمت و جلالش را به حساب نياورده اى!
ديگر آنكه: نماز و روزه اى كه براى طلب حاجت به جا مى آورى، هرگز از روى امتحان و آزمايش خداوند نباشد! زيرا انسان كسى را مى آزمايد كه نسبت به او بدگمان باشد و خداوند از كسانى كه در حقّ او گمان بد دارند، مذمّت كرده و فرموده: «الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ؛[10] آنان كه به خداوند، گمان بد مى برند، حوادث ناگوار به آنان مى رسد». بلكه بايد به خداوند كمال اعتماد و اطمينان را داشته باشى و به وعده هاى او اميدوارتر از وعده يك انسانِ توانگرِ سخاوتمند باشى!
سزاوار است به هنگام نماز و يا روزه حاجت، نخست حاجت هاى دينى را به ترتيب اهميّت در نظر بگيرى، و البتّه مهمترين خواسته ها، حاجت آن مولايى است كه تو در پناه هدايت و حمايت او به سر مى برى! يعنى نخست بايد براى حاجت هاى امام زمان (عجّ)، دعا كنى و آنگاه حاجت هاى دينى خود را بخواهى و در نهايت، حاجت و نياز دنيوى خود را كه در دل دارى با خداى خويش مطرح نمايى...».[11].[12]
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.