با بررسی هر یک از جنگ ها پیامبر(ص) روشن می شود که تمام آن ها جنبه دفاعی داشته است. مانند جنگ بنی قینقاع، که با یهودیان مدینه روی داد. در واقع پیامبر(ص) در نخستین روزهای هجرت به مدینه؛ با قبایل بنی نضیر، بنی قریظه و بنی قینقاع پیمان صلح و امنیت بست، به شرط آن که بر علیه مسلمانان توطئه نکرده و با دشمنان همکاری نکنند. اما پس از واقعه بدر، قبیله بنی قینقاع توطئه کرده و با مشرکان همکاری کردند. پیامبر(ص) با آنان جنگید، اما هیچ یک از آنان را به قتل نرسانید و اجازه داد از شهرهایشان کوچ کنند ...

به اعتقاد برخى از محقّقان و انديشمندان همه جنگ‌هاى زمان پيامبر(ص) دفاعى بوده‌ نه ابتدائي. مثلاً در جنگ خيبر پيامبر(ص) قصد داشت پاسخ دندان‌شكنى به توطئه‌هاى يهوديان بدهد؛ چراكه آنجا كانون فساد و فتنه شده بود. فتح مكّه نيز براى متلاشى كردن كانون دشمنان اسلام و مشركان صورت گرفت و تازه براي تصرف مكّه جنگى رخ نداد و مشركان بدون درگيرى تسليم شدند. پس در صدر اسلام همه جنگ‌ها دفاعى بوده نه جهاد ابتدايى و آياتى از قرآن مؤيد اين مطلب است.

با دلاوریهاى سربازان اسلام قلعه های خیبر یکى پس از دیگرى سقوط کرد، ولى دژ «قموص» که بزرگترین دژ و مرکز دلاوران آنها بود، همچنان مقاومت مى کرد ومسلمانان از فتح آن عاجز ماندند. پیامبر(ص) با مشاهده این وضع فرمود: «فردا پرچم را به دست کسى خواهم داد که خداوند این دژ را به دست او مى گشاید؛ کسى که خدا و رسول خدا را دوست مى دارد و خدا و رسولش نیز او را دوست مى دارند». فردای آن روز امیرالمومنین(ع)  با فرمان پیامبر(ص) رهسپار این ماموریت شد و آن قلعه مقاوم را با شجاعتى بى نظیر فتح نمود.