امام علی(ع) می فرماید: «خداوندا آبرويم را با بى نيازى [از خلق] محفوظ دار و شخصيتم را بر اثر فقر ضايع مكن، [تا اینکه مجبور نگردم] از كسانى درخواست روزى كنم كه آنها خود، از تو روزى مى طلبند و از افراد بدكردار و پست خواستار عطوفت و بخشش گردم و سرانجام به ستودن آن كس كه به من چيزى عطا كرده، مبتلا شوم [هر چند شايسته ستايش نباشد] و به نكوهش كردن آن كس كه مرا محروم داشته گرفتار گردم، هر چند در خور نكوهش نباشد».

خداوند در سوره «نساء» اجازه جدائى مرد از زن را به هنگام ناسازگارى داده و آنها را نسبت به زندگانى آينده اميدوار ‌كرده تا مأيوس نشوند. قرآن مى فرمايد. «و اگر از هم جدا شوند، خدا هر كدام از آنها را با فضل خود، بى نياز مى كند؛ و او داراى احسان گسترده و حكيم است». از يك سو به آنها مژده بى نيازى مى دهد كه اين، مناسب با توصيف خدا به «واسع» است و از سوى ديگر تشريع طلاق با مقتضى حكيم بودن او مي سازد؛ چرا كه اگر قانون طلاق را تشريع نمى كرد كار دو همسر به بن بست مى كشيد و آنها را منحرف مى كرد.

امام علي(ع) مي فرمايد: «متقین، ميانه روى در غِنا و بى نيازى دارند». آنها نه زندگى را بر خود سخت مى گيرند و نه اسراف و تبذير مى كنند. برای این حدیث دو احتمال بیان شده: 1- مراد ميانه روى در طلب مال و تحصيل ثروت باشد. 2- مراد ميانه روى در حركات و سكنات و مصرف اموال بلكه در جميع افعالش دارد.

«قناعت»، مانع اضطراب و نگرانی انسان و موجب اطمینان و تسلط بر نفس است؛ قناعت باعث بی نیازی روحی و موجب جلوگیری از بسیاری از گناهان و کارهای خلاف می شود. آری انسان قانع، ذلّت حرص و طمع را قبول نمی کند و در مقابل هر کسي سر تعظيم فرود نمی آورد.