«رجا» در واقع عامل حركت به سوى سعادت و به منزله موتور محرّك‏ دستگاه هاى عظيم توليدى است و خوف عامل بازدارنده در برابر طغيانها و حركات بى رويه است؛ همان گونه كه وسيله نقليه فاقد موتور، از حركت باز مى ماند و فاقد ترمز در برابر پرتگاه ها و جاده هاى خطرناك ايمنى ندارد. اين دو در وجود هر انسانى بايد به صورت متعادل باشند، تا هم به سوى طاعات حركت كند و هم از معاصى خوددارى نمايد.

خداوند در آیات 55 و 56 سوره اعراف می فرمايد: «پروردگار خود را از روى تضرع و در پنهانى بخوانيد [و از تجاوز دست برداريد كه] او متجاوزان را دوست نمى‏ دارد. * و در زمين فساد مكنيد بعد از آنكه اصلاح شده است، و او را با بيم و اميد بخوانيد [بيم از مسئوليت ها و اميد به رحمتش، و نيكى كنيد] زيرا رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است».   در اين دو آيه، اشاره به پنج قسمت از شرائط قبولى دعا شده است: نخست اينكه از روى تضرّع و در پنهانى باشد؛ ديگر اينكه از حد اعتدال تجاوز نكند؛ سوم اينكه با توليد فساد و تبهكارى همراه نگردد؛ چهارم اينكه توأم با بيم و اميد متوازن باشد؛ پنجم اينكه با نيكوكارى توأم گردد.

در رابطه با جسم دو عصب سمپاتيك و پاراسمپاتيك وجود دارند كه بدن را كنترل مي كنند. دو نيرو هم در رابطه با روح وجود دارند تا فعاليت هاى روحى به نحو متعادل انجام گيرد: نيروى محركه «اميد» و نيروى دافعه «خوف از عذاب». اين دو نيرو در هر انسان بايد هماهنگ عمل كنند؛ چراکه اگر اميد تنها باشد اين اميد گناه پرور است و انسان زير لواى اين اميد دست به هر معصيت و جنايتى خواهد زد و خواهد گفت: خدا ارحم الراحمين است و بالاخره در اثر عدم نيروى كنترل كننده، ترمزى براى اعمال او نبوده و به پرتگاه سقوط خواهد كرد.

از نشانه‌ها و صفات شيعه واقعي، داشتن «خوف و رجاء» است كه براى حركت به سوى كمال، به اين دو نيروي پيش برنده و بازدارنده احتياج است و امام(ع) به آن دو اشاره كرده مى‌فرمايد: «اگر از غضب خدا مى‌ترسى، گناه نكن كه اگر گناه كنى خوف تو دروغين است و اگر اميد به رحمت خدا دارى، بايد كارى كنى كه مورد رحمت خدا قرار گيرى و اگر چنين نكنى، اميدواري ات دروغين است». بنابراين براي شناخت انسان‌هاى باايمان بايد به سراغ دو نشانه آن كه «خوف و رجاء» است رفت.