در منابع تاریخی و افواه عوام، مردم کوفه اهل خیانت دانسته شده‌اند. آنها مردمي عجول بودند و همین تعجیل آنها در تصمیم‌گیری همیشه به ضرر خود آنها و حاکمان آنها بوده است. «زود رنج بودن» در کنار «زود قانع شدن»، «زود تسلیم شدن» و «زود سرکشی کردن» از روحیّات آنان به شمار می‌آید. مردم کوفه مجموعه قبایل مختلفی بودند و شیعیان تنها بخشی از مردم این شهر بودند. هیچ شکّی وجود ندارد که مردم کوفه، امام حسین(ع) را دعوت کردند و او را یاری نکردند و بعداً در کشتن او نیز مباشرت کردند.

امام علی(ع) در بیان دلايل ناخشنودى خود از مردم کوفه مى فرمايد: «شما بسيار طعنه زن، عيب جو و پرحيله هستيد». سپس می فرماید: «كثرت جمعيت شما با قلت اجتماع افكارتان سودى نمى بخشد». و در آخر با ایشان اتمام حجت نموده می فرماید: «شما را به راهی روشن واداشتم، كسی كه در آن استقامت كرد به بهشت شتافت و آن كس كه پايش لغزيد و از جادّه منحرف شد به جهنم واصل شد!».

سه عامل، در پیدایش قیام امام حسین(ع) اثر داشت: 1. درخواست بیعت از امام(ع) براى یزید و وارد آوردن فشار به آن حضرت به این منظور. 2. دعوت مردم کوفه از امام. 3. عامل امر به معروف و نهى از منکر.

بیان امام بیانگر این است که مردم کوفه چنان در ورطه بی دینی غوطه ور شده بودند که امام از آنها توقع رفتار دین مدار نداشت؛ بلکه از آنها می خواست به حداقل اقتضائات انسانی عمل کنند. این کلام امام(ع) زنگ خطر و مایه عبرت برای مسلمانان عصر حاضر است که از سرنوشت مردم کوفه درس گرفته و با اجتناب از اعمال و رفتاری که بوی تبعیت از هوا و هوس می دهد و یا برگرفته از جهل و نادانی و تعصب و جمود است دین خود را مستحکم نموده، خود را برای دفاع از قیام آخر الزمان و همراهی موعود جهانی آماده و مهیا سازند.