حق قسم 3 مطلب

زندگی رسول خدا(ص) با عایشه تا آخر عمر و عذاب نشدن عایشه مانند زنان نوح و لوط، دلیلی بر عدالت عایشه!

اگر عایشه همسر خوبی برای پیامبر(ص) نبود، چرا رسول خدا(ص) تا آخر عمر با او زندگی کرد و خداوند نیز او را مانند زنان نوح و لوط در دنیا عذاب نکرد؟!

اولا: طبق آیه 51 احزاب همسران پیامبر در حق همخوابگی دچار اختلاف می شدند و روایات اهل سنّت نشان می دهد که عایشه همواره نسبت به عدالت پیامبر در این حق شک می کرد و شبها به دنبال او تا بقیع به «جاسوسی» می رفت! طبق آیات 28 و 29 احزاب بعضی از همسران پیامبر بهترين قسمتهاى غنائم مسلمانان را می خواستند! از روايات اهل سنّت استفاده مى شود كه وقتی پیامبر تقاضای آنها را قبول نمی کرد، آنها بی ادبی در سخن را با ایشان به آن حد می رساندند كه می گفتند: «تو گمان مى كنى كه اگر ما را طلاق دهى همسرى غير از تو در ميان قوم و قبيله خود نخواهيم يافت»! روایاتی وجود دارد که «ابوبکر» و «عمر »، دخترانشان «عایشه» و «حفصه » را به خاطر فشار بر پیامبر برای گرفتن «نفقه بیشتر» ملامت می کنند. طبق پنج آیه ابتدایی سوره تحریم برخی از همسران رسول رازی از ایشان را برملا کرده و باعث شده اند آن جناب با رنجش خاطر برخی امور مجاز و حلال را بر خود حرام نمایند! مطابق منابع اهل سنّت، منظور از همسر غير رازدارش در اين آيه «حفصه» بود كه اين راز را به «عايشه» بازگو كرد.
ثانیا: ازدواج پیامبر با عایشه ازدواجی سیاسی و از روی مصلحت و برای جلب پیشتیبانی قبیله تمیم بوده و این انگیزه ها تا آخر عمر شریف ایشان هنوز پا بر جا بود؛ پدید آمدن جنگ های ارتداد بعد از رحلت پیامبر(ص) یکی از مهم ترین نشانه های عدم ثبات جامعه مسلمانان بود.
ثالثا: طلاق در منطق دین خدا و رسولش مبغوض ترین حلال است و قاعده اصلی بر اين است كه یک ازدواج، تا پايان عمر ادامه پيدا كند و طلاق آخرین راه برای همسران قرار داده شده و توصیه خود معصومین این بوده که تا آنجا که مقدور است از این امر جلوگیری شود.
رابعا: عذاب همسران پیامبرانی مانند نوح و لوط موجب پدید آمدن قاعده کلی برای عذاب شدن همسران همه پیامبران که مخالفشان بوده اند «در دنیا» نمی گردد. ضمن اینکه به موجب آیه 33 سوره انفال، امکان عذاب مردم جامعه حضرت رسول(ص) منتفی بود.

اجازه قرآن به پیامبر اسلام(ص) برای رعایت نکردن عدالت بین همسرانش!

بر اساس آیه 51 سوره احزاب، قرآن به پیامبر اسلام(ص) اجازه می دهد که رعایت عدالت میان همسرانش را کنار گذاشته و طبق صلاحدید خودش عمل کند؛ آیا این اجازه خلاف عدالت و ظلم در حق بعضی از همسران نیست؟!

پيامبر اسلام(ص) زندگی پر اشتغالی داشت؛ تقریبا هر ماه يك جنگ بر او تحميل مى ‏شد. ایشان مشكلات فراوانی داشت و عمده وقتشان صرف تلاش براى اداره جامعه می شد. لذا رعايت «حق قسم» از او ساقط شد تا ایشان بتوانند اوقات خود را به اقتضای موقعیّت و در حدّ امکان تقسيم كند. از طرفی این اجازه برای کنترل حاشیه ها و پایان دادن به گفتگوهای داخلی همسران بود تا دغدغه ای داخلی پیامبر(ص) را به خود مشغول نکند. با وجود این حکم، پیامبر(ص) حتى الامكان تساوى را در تقسيم اوقات خود رعايت مى ‏كرد.

علّت مستثنی بودن پیامبر(ص) از رعایت «حق قَسْم»

چرا خداى متعال حق قسم را از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) ساقط کرد؟

پیامبر(ص) به خاطر اشتغالات فکری و شرائط خاص رهبری، که در هر ماه تقریباً یک جنگ بر او تحمیل مى شد، و با توجه به اینکه همسران متعدد داشت و رقابت هاى زنانه متداول آنها، طوفانى در درون خانه ایشان برمى انگیخته، و فکر او را مشغول مى داشته؛ رعایت مساوات در هم خوابی (حق قَسْم) برای ایشان بسیار دشوار بود. لذا به حکم آیه 51 سوره احزاب این مسئله از او ساقط شد، و حضرت هرگونه می خواست اوقات خود را تقسیم می کرد، هر چند او با این حال حتى الامکان مساوات و عدالت را رعایت مى کرد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قال علي (عليه السلام):

جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ لِلاِْسْلامِ عَلَماً وَ لِلْعَائِذِينَ حَرَماً

خداوند حجّ و کعبه را نشان و پرچمى براى اسلام قرار داد و براى پناه آورندگان، آنجا را خانه امن ساخت

وسائل الشيعة: 11/15