آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

هنگامى كه واژه «سوءظنّ» در مورد مردم به كار مى رود، مفهومش آن است كه هرگاه كارى از كسى سر زند كه قابل تفسير صحيح و نادرست باشد، آن را به صورت نادرستى تفسير كنيم. در حالى كه «حسن ظنّ» عکس آن است.

واژه‌ «حسن ظنّ» هنگامى كه درباره خداوند به كار رود، منظور آن است كه انسان به وعده هاى الهى اميدوار باشد و معناى «سوء ظنّ» درباره خداوند آن است كه انسان به هنگام بروز مشكلات، نسبت به وعده هاى الهى متزلزل شود.

هنگامى كه اين دو واژه در مورد مردم به كار مى رود مفهوم روشنى دارد. مفهوم «سوءظنّ» آن است كه هرگاه كارى از كسى سر زند كه قابل تفسير صحيح و نادرست باشد، آن را به صورت نادرستى تفسير كنيم. مثلا هنگامى كه مردى را با زن ناشناسى ببيند، فكر كند آن زن نامحرم است و نيّت آنها ارتكاب اعمال خلاف مى باشد؛ در حالى كه «حسن ظنّ» مى گويد بگو حتما محرم يا همسر او است. يا هنگامى كه شخصى اقدام به ساختن مسجد يا بناى خير ديگرى مى كند مقتضاى «سوءظنّ» آن است که هدفش رياكارى يا اغفال مردم است. در حالى كه «حسن ظنّ» مى گويد اين عمل را با انگيزه الهى و نيّت خيرخواهانه انجام داده است.

دايره حسن ظنّ و سوءظنّ بسيار وسيع و گسترده است و نه تنها در عبادات بلكه در مسائل اجتماعى، اخلاقى، اقتصادى و سياسى نيز جارى مى شود.

اسلام كه براى اعتماد متقابل افراد و امت ها اهميت فوق العاده اى قائل است، از مسأله بدگمانى به شدت نهى كرده است و آنچه را اسباب بدگمانى مى شود ممنوع شمرده و به عكس از آنجا كه حسن ظنّ سبب جوشش محبت و اعتماد و همكارى و پيشرفت و تعالى است، آن را از صفات و اعمال برجسته شمرده و با تعبيرات بسيار محكم به سوى آن دعوت نموده است. [1]

واژه‌ های «سوءظنّ» و «حسن ظنّ» هنگامى كه درباره خداوند به كار رود، منظور از «حسن ظنّ» آن است كه انسان به وعده هاى الهى اميدوار باشد؛ وعده رزق و روزى، وعده يارى كردن يارانش، وعده پيروزى مجاهدان، وعده آمرزش گناهان و مانند اينها.

معناى «سوء ظنّ» درباره خداوند آن است كه انسان به هنگام بروز مشكلات، نسبت به وعده هاى الهى متزلزل شود و هنگام پيش آمدن امتحانات دشوار در مسائل مالى و غير آن، وعده هاى خداوند را فراموش كرده رو به گناه آورد.[2]

منبع: اخلاق در قرآن