در قرآن و روايات، براى تلاوت و بهره ‏گيرى از آيات آن، آداب و شرايطى بيان شده است. در قرآن كريم آمده: «وَ رَتِّلِ‏ الْقُرْآنَ‏ تَرْتِيلاً؛  و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان». پيامبر گرامى (ص) مى ‏فرمايد: «براى هر چيزى زيورى است و زيور قرآن صداى خوب است». همچنین بدون ادب باطنى حق قرائت قرآن، اداء نخواهد شد. لذا امام صادق (ص) فرمود: «كسى كه قرآن را بخواند، و خاضع براى خدا نشود، و قلب او رقيق نگردد، و لباس حزن و ترس در درونش نپوشد، پس عظمت خداوندى را سبك شمرده است ... پس نظر كن چگونه كتاب پروردگارت و منشور ولايتت را تلاوت مى ‏كنى، و چگونه به اوامر و نواهى او جواب مى‏ گوئى، و چگونه امتثال حدود او مى‏ كنى ... و نزد وعده‏ ها و وعيدها (عذابهاى وعده داده شده) توقف كن، و در مثالها و مواعظ او تفكّر كن».

امام علی(ع)، بندگان خدا را به مطالعه حال پيشينيان دعوت كرده اند: «اى بندگان خدا! كجا هستند كسانى كه عمر طولانى داشتند و در ناز و نعمت بودند؟ [امّا قَدْرش را ندانستند] و [هرگز به آن عمل نكردند]. به آنان مهلت داده شد [تا اعمال خويش را اصلاح كنند؛ اما] بيهوده كارى كردند. آنان را از كيفر گناهان بر حذر داشتند و پاداش هاى بزرگ به آنها وعده داده شد [تا از آن بپرهيزند؛ اما] قدر اين نعمت بزرگ را فراموش كردند؛ پس بترسيد از گناهانى كه انسان را به هلاكت مى افكند و از عيوبى كه موجب خشم خدا مي شود».

از منظر امام علی(ع) نشانه هاي تقوای حقیقی عبارت است از: خضوع در برابر اوامر و نواهي الهي، توبه در برابر گناه، خشوع در برابر عمل به وظايف، بيمناك شدن به منظور اطاعت از حق، نيكي كردن بخاطر يقين داشتن به مرگ، پذيرش عبرت هنگام دادنِ درس عبرت، حذر كردن هنگام بر حذر شدن، ايستادن هنگام منع از نافرماني خدا، بازگشت عملي به سوي خدا هنگام اجابت زباني، برداشتن گام عملي هنگام تصميم گرفتن به پيروي از پيشوايان دين و چشم باز كردن هنگام نشان دادن حقايق به او، و ...