بهره ‏گيرى از كتاب بزرگى همچون قرآن، نياز به برنامه و آداب دارد. به همين دليل در قرآن و روايات، براى تلاوت و بهره ‏گيرى از آيات آن، آداب و شرايطى بيان شده كه به چند نمونه از آن اشاره مى شود:

1. طهارت ظاهرى و باطنی؛ 2. پاکيزگی دهان‏؛ 3. پناه بردن به خدا؛ تلاوت به صورت ترتيل‏؛ 5. «تدبّر و تفكّر» در آيات قرآن‏؛ 6. تلاوت با صدای خوش.

زبان، ساده ترين ابزارى است كه آدمى مى تواند در حيات اجتماعى، معانى متصوّره خويش را مورد تبادل و تفاهم قرار دهد؛ از این رو شرايع الهى كه براى هدايت انسانها آمده و با آنان سخن گفته، از همين شيوه معمولى و متعارف بهره جسته است و چون روى سخن با مردم است، بايد با زبانى قابل فهم براي ايشان باشد. «قرآن» در ميان قوم عرب نازل گرديد و با زبان عربيِ رسا و آشكار بر آنان عرضه شده است. در واقع زبان قرآن، زبان مردمی است كه مورد خطاب قرار گرفته اند كه سهل و آسان و بدون پيچيدگى در بيان بر آنان عرضه شده است.

سفر و مسافرت در اسلام از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. چنانکه سفر در مواردی «واجب» یا «مستحب» دانسته شده است. مسافرت از دید اسلام حکمت و آثاری داشته و یا با اهداف خاصی توصیه شده است؛ بعضی از این حکمتها عبارتند از: عبرت آموزی درسفر به اماکن تاریخی، تدّبر در آیات و نشانه های خداوند در سفر به دامن طبیعت، صله رحم، زیارت اولیای الهی، کسب دانش و تجربه، تفریح سالم و کسب تندرستی، کسب روزی، آموختن دین و... .

در سوره «اعراف» سخن از لجاجت فرعونیان در برابر آیات الهی و بلاهای مختلفى است كه به عنوان بيدار باش بر آن قوم نازل شد. خداوند می فرماید: «ما از آنها انتقام گرفتيم و آنها را در دريا غرق نموديم؛ زيرا آنها آيات ما را تكذيب كردند و از آن غافل شدند». همان گونه كه از آيه استفاده مى شود، سرچشمه بدبختى و هلاكت قوم فرعون، تكذيب آيات الهى و «غفلت» بود، البته ممكن است «غفلت» سرچشمه تكذيب باشد؛ بنابراين ريشه اصلى، همان «غفلت و بى خبرى» است.

«عجله»، آثار ويرانگرى در زندگى فردى و اجتماعى انسان ها دارد. خسارت هايى كه از اين طريق، دامان انسان را مى گيرد فوق العاده زياد است. از جمله اين كه نيروها را به هدر مى دهد و مانع رسيدن به مقصد مى شود، حالت يأس و نوميدى به او دست مى دهد و اى بسا نسبت به همه چيز، حتى تقدير الهى بدبين گردد. دچار ندامت و پشیمانی، هجوم امواج اندوه و غصه و افزایش لغزش ها و خطاها مي شود.

امام علي(ع) دراین باره می فرماید: «آنها قامت خود را در پيشگاه خدا خم کرده و به هنگام سجده پيشانى، كف دست ها، سر زانوها و نوك انگشتانِ پا را بر زمين می گسترانند». هدف نهايى از اين كار، آزادسازى گردن ها از چنگال اسارت هواى نفس و آتش دوزخ است و براستی آزادى انسان تنها در سایه بندگى خداست.

آیه 11 سوره اسراء، به يكى از علل مهم بى ايمانى كافران كه عدم مطالعه كافى در امور است، اشاره کرده و مى فرمايد: آنها به خاطر عجله در امور، گاه چنان به دنبال بدى ها مى شتابند كه گويى به دنبال خيرات و سعادت ها مى روند، چنان به سوى پرتگاه پيش مى روند كه گويى بهترين محل امن و امان است. در آیه 24 سوره محمد(ص) نیز سخن از گروهى از منافقان لجوج است كه «در آيات قرآن تدبر نمى كنند، يا بر دل هايشان قفل هايى نهاده شده است؟» و آن را مى توان اشاره اى به حجاب بودن ترك تدبّر دانست.