منظور از «صراط المستقيم» در سوره «فاتحه»

بر اساس روایات اهل سنت منظور از «صراط المستقيم» در سوره فاتحه چيست؟

«صراط مستقيم» مفهوم بسيار وسيعى دارد؛ از جمله اسلام، قرآن، پيامبر(ص) و امامان راستين و ... ولى در روايات اهل سنت، به بارزترین مصداق آن یعنی راه و روش على(ع) و يا محمّد و آل محمّد(ص) تفسير شده است. حاكم حسكانى از پيامبر(ص) نقل مى كند كه فرمود: «خداوند، على(ع) و فاطمه(س) و فرزندان او را حجّت هاى الهى بر خلقش قرار داده و آنها باب علم در امّت من هستند؛ هر كس به وسيله آنها هدايت شود، به صراط مستقيم هدايت شده است».

همنشینى با پیامبران و امامان، در بهشت

چگونه انسان می تواند در بهشت، همنشین پامبران و امامان(علیهم السلام) گردد؟

خداوند در ارتباط با همنشنی مومنان می فرماید: «کسى که مطیع خدا و رسول او باشد [در رستاخیز] همنشین کسانى خواهد بود که خدا نعمت خود را بر آنان تمام کرده است». سپس از پیامبران، راستگویان، شهیدان و صالحان نام می برد. در واقع آنان صاحبان نعمت هستند؛ زیرا براى ساختن یک جامعه انسانى سالم، نخست باید رهبران به حق و انبیاء وارد میدان شوند، سپس مبلغان صدیق و معصوم اهداف آنها را گسترش دهند، در ادامه جمعى در برابر عناصر آلوده بایستند و شهید گردند و محصول این تلاش ها، به وجود آمدن صالحان است.

معنای «اِهدِنَا الصَّراطَ المُسْتَقِیمَ» در مورد پیامبر(ص)

چرا درخواست هدایت به صراط مستقیم می شود؟
با این که پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) هم خودش در راه راست بود و هم مسلمانان را به راه راست هدایت کرده بود، پس چرا در حال نماز مى فرمود: «اِهدِنَا الصَّراطَ المُسْتَقِیمَ»؛ (ما را به راه راست هدایت کن!) آیا این به اصطلاح علمى، تحصیل حاصل نیست؟

همچنان که اصل پیدایش یک پدیده در پرتو علّت و شرایط خاصّى صورت مى گیرد، استمرار و ادامه وجود آن نیز شرایط و مراقبت هاى خاصّى لازم دارد. یک فرد هدایت یافته هم مانند سایر پدیده های جهان هستی، هر لحظه ممکن است دستخوش فنا و زوال گردد؛ لذا باید از وضع فعلى استفاده نماید و رو به درگاه الهى آورده و استمرار آنرا طلب کند. پس اگر یک فرد هدایت یافته، بگوید: «ما را به راه راست هدایت کن!» هدف این است که ما را در این راه پایدار فرما! و این نعمت را درباره ما مستمر و دائمى گردان.

قرآن و تفسیر نمونه
مفاتیح نوین
نهج البلاغه
پاسخگویی آنلاین به مسائل شرعی و اعتقادی
آیین رحمت، معارف اسلامی و پاسخ به شبهات اعتقادی
احکام شرعی و مسائل فقهی
کتابخانه مکارم الآثار
خبرگزاری رسمی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی
مدرس، دروس خارج فقه و اصول و اخلاق و تفسیر
تصاویر
ویدئوها و محتوای بصری
پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی
انتشارات امام علی علیه السلام
زائرسرای امام باقر و امام صادق علیه السلام مشهد مقدس
کودک و نوجوان
آثارخانه فقاهت

قالَ الباقر عليه السّلام :

بَلا فى اِثْنَيْنِ مِنْ اَصْحابِهِ قالَ: فَلمّا مَرَّبِها تَرَقْرَقَتْ عَيْناهُ لِلْبُکاءِ ثُمَّ قالَ: هذا مَناخُ رِکابِهِمْ وَ هذا مُلْقى رِحالِهِمْ وَهيهُنا تُهْراقُ دِماؤُهُمْ، طوبى لَکِ مِنْ تُرْبَةٍ عَلَيْکِ تُهْراقُ دِماءُ الاحِبَّةِ.

بحارالانوار، ج 44، ص 258