درباره «عالم ذر» نظریه های گوناگونی بین مفسّرین و علما وجود دارد. به نظر می آید درست ترین تفسیر از عالم ذر آن است که بگوییم این عالم با مسأله سرشت و فطرت خداشناسى هماهنگ است و به اين ترتيب از همان موقعى كه ذرّات نطفه از پشت پدران در رحم مادران قرار مى گيرند، نور معرفت و توحيد و خداباوری به صورت يک استعداد ذاتى در آنها قرار گرفته است.
استثناء «ابلیس» در آیات قرآن از جمع «ملائکه»، این تصور را به وجود مى آورد که «ابلیس» فرشته بوده! اما آیه 50 سوره «کهف» و روایات اسلامی، مى گویند او از اجنه بود، ضمن این که قرآن براى ابلیس «ذریّه»؛ (فرزندان) قائل شده است، در حالى که فرشتگان ذریّه ندارند؛ لذا ابلیس هرگز فرشته نبوده، ولى از آنجا که در صف آنها قرار داشت و آن قدر پرستش خدا کرده بود که، به مقام فرشتگان مقرب خدا تکیه زده بود، مشمول خطاب آنها در سجده بر آدم شده و سرپیچى او به صورت یک استثناء در آیات قرآن، بیان گردیده است.
عَن الرّضا عليه السّلام :
يا دِعبِلُ! اِرْثِ الحُسَيْنَ عليه السّلام فَاَنْتَ ناصِرُنا وَ مادِحُنا ما دُمْتَ حَيّاً فَلا تُقصِرْ عَنْ نَصْرِنا مَا اسْتَطَعْتَ.
اى دعبل ! براى حسين بن على عليه السّلام مرثيه بگو، تو تا زنده اى ، ياور و ستايشگر مايى ، پى تا مى توانى ، از يارى ما کوتاهى مکن .
جامع احاديث الشيعه ، ج 12، ص 567