تفاوت اسلام و ایمان، در این است که اسلام شکل ظاهرى و قانونى دارد و هر کس شهادتین را بر زبان جارى کند در سلک مسلمانان وارد مى شود و ممکن است انگیزه هاى مختلفى داشته باشد حتى انگیزه هاى مادى و منافع شخصى.  ولى ایمان یک امر واقعى و باطنى است و جایگاه آن قلب است نه زبان و ظاهر، و مومن انگیزه هاى معنوى دارد.

«نبى» کسى است که وحى بر او نازل مى شود و آنچه را به وسیله وحى دریافت مى دارد چنان که مردم از او بخواهند در اختیار آنها مى گذارد.

«رسول» کسى است که علاوه بر دريافت وحي موظف به دعوت مردم به سوى خدا و ابلاغ فرمان اوست؛ «رسول»  موظف است در حوزه مأموریت خود به تلاش و کوشش بر خیزد و از هر وسیله اى براى دعوت مردم به سوى خدا و ابلاغ فرمان او استفاده کند، و براى یک انقلاب فرهنگى و فکرى و عقیدتى تلاش نماید.

«امام» کسى است که با تشکیل یک حکومت الهى و به دست آوردن قدرت هاى لازم، سعى مى کند احکام خدا را عملا اجرا و پیاده نماید و اگر هم نتواند رسماً تشکیل حکومت دهد تا آنجا که در توان دارد در اجراى احکام مى کوشد. به عبارت دیگر: وظیفه امام اجراى دستورات الهى است در حالى که وظیفه رسول ابلاغ این دستورات مى باشد. و باز به تعبیر دیگر: رسول «ارائه طریق» مى کند ولى امام «ایصال به مطلوب» مى نماید.

بسیارى از پیامبران مانند پیامبر اسلام (ص) تمام مقامات را داشتند، هم دریافت وحى مى کردند، هم تبلیغ فرمانهاى الهى، هم در تشکیل حکومت و اجراى احکام تلاش مى کردند و هم از طریق باطنى به تربیت نفوس مى پرداختند.