میراث حدیثی تشیع جایگاه بسیار والایی برای خصلت آزادی و حريت آدمی ترسیم کرده است. به تعبیر امام صادق عليه السلام، حريت و آزادگی، جامع بسیاری از صفات برجسته اخلاقی است.

از كلمات مولا علی عليه السلام به خوبى روشن مى شود كه مسأله آزادى و حريت ريشه بسيارى از صفات اخلاقى است و آزادگان در قيد و بند اين دنيا نمى توانند بمانند و از اين رو به سرعت در صدد كوچ كردن به دار آزادگى اند.

نکوهش اسارت و بندگى «نفس» در برابر خواست هاى شهوانی یکی از مضامین مکرر در روایات معصومین علیهم السلام است.

ازتعابير احادیث استفاده مى شود كه «صبر» و «زهد» نقش زيادی در حریت انسانها دارد و نيز استفاده می شود که آزادى حقيقى در پيروى از فرمان خداست و آنچه را بعضى آزادى مى پندارند، نوعى اسارت در چنگال هوا و هوس و خواسته هاى شيطانى است.

امام صادق(ع) در جواب این سوال به یکی از یاران خود به نام «مفضّل» فرمودند: «اگر انسان مقدار عمر خود را مى دانست [از دو حال خارج نبود] اگر عمرش كوتاه بود، همان مقدار از عمر به خاطر انتظارِ مرگ بر او گوارا نبود و اگر عمر او طولانى بود و از آن آگاه مى شد، احساس امنيّت و بقا مى كرد و غرق در معاصى و گناهان مى گرديد».

امام علی(ع) در بیان انگیزه های انسان ها در حمد و ستایش الهی می فرماید: نخست تقاضاى افزایش و تکمیل نعمتهاى الهى، و دیگر اظهار تسلیم در مقابل قدرت و عزّت او، و سوّم تقاضاى حفظ و نگهدارى از معاصى به برکت الطاف او مى باشد. خداوند هر کس را هدایت کند، او گرفتار گمراهی نخواهد شد و هر کس را دشمن بدارد، نجات نخواهد یافت. ستایش خداوند سنگین ترین عمل در ترازوی سنجش اعمال و برترین گنج ذخیره شده است.