در آموزه های اسلامی همان گونه كه ظلم كردن كار زشت و قبيحى است، پذيرش ظلم و زير بار ستم رفتن نيز غلط است. اصولا تسليم در برابر بيدادگران موجب تشويق ظلم و توسعه ستم و اعانت ظالم است. با این حال اگر مظلومان نتوانستند از خود دفاع کنند، وظیفه سایر آحاد جامعه اسلامی در قبال آنها چیست؟

اسلام براى حمايت از مظلوم و نجات وى از چنگال ظالم، به مسلمانان دستور مى دهد كه با ظالم بجنگند؛ حتّى اگر مظلوم غير مسلمان باشد. روايات متعدّدى در تأييد مضمون آيه 75 سوره نساء یعنی لزوم دفاع و حمایت از مظلوم وجود دارد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «كسى كه حقّ مظلوم را از ظالم بگيرد [چه مظلوم مسلمان باشد، و چه غير مسلمان]، در بهشت با من خواهد بود».

مطابق برخی روايات، چون غالب ارزاق انسانها از آسمان است، آسمان به عنوان معدنى از بركات و ارزاق الهى معرفى شده، و به هنگام دعا به آن توجّه مى‏ شود. چراکه باران زنده كننده زمين‏ هاى مرده از آسمان مى‏ بارد، نور آفتاب كه منبع حيات و زندگى است از سوى آسمان مى‏ تابد و هوا سومين عامل مهم حيات در آسمان است.

از بعضى از روايات، فلسفه ديگرى براى اين كار استفاده مى‏ شود، و آن اظهار خضوع و تذلل در پيشگاه خدا است؛ چراكه انسان به هنگام اظهار خضوع، يا تسليم، در مقابل شخص يا چيزى، دست ‏هاى خود را بلند مى‏ كند.

اينكه همه افراد در مقابل حق و عدالت تسليم نمي شوند و گروهى با حق دشمني مي كنند موجب غايب شدن امام زمان(عج) شده تا حضرت بتواند در آينده حق را بر باطل غلبه دهد.

در مورد مشاركت حضرت مسيح(ع) در حكومت عدل جهانى حضرت مهدي(عج) حكمت هايي وجود دارد كه از جمله آنها می توان به: زمينه سازی و تسهیل پيروزى امام زمان(عج) بر جهان، همراهی و همکاری در برپایی حکومت عدل توحیدی و بر عهده گرفتن مسئوليت هاي مهمی در حكومت جهانى حضرت و ... اشاره کرد.

امام علی(ع) در بیان اهداف بعثت پیامبر(ص) می فرماید: «او را براى بیان حجت هاى لازم، پيروزى آشكار حق بر باطل و روشن ساختن راه حق فرستاد، او رسالت خود را آشكارا ابلاغ كرد، و انسان ها را بر مسير حقّ قرار داد؛ در حالى كه راه پيشرفت را به آنها نشان داده بود، پرچم هاى هدايت را برافراشت و نشانه هاى روشن را برپا ساخت، ريسمان هاى [خيمه] اسلام را محكم نمود و دستگيره هاى ايمان را استوار ساخت».

ایشان می فرماید: «حال آنها در بلا همچون حالشان در آسايش و رفاه است». در حال نعمت مست و مغرور نمى شوند و در بلا و مشكلات بى تابى نمي كنند و در همه حال راضى به رضاى خدا و تسليم در برابر اراده او هستند. از تلاش براى مبارزه با مشكلات و فراهم كردن اسباب نعمت ها دست بر نمي دارند و در آنجا كه از تحت اراده آنها بيرون است، جز تسليم و رضا عكس العملى نشان نمى دهند؛ زيرا از سويي مى دانند خداوند حكيم است و مهربان و از سوى ديگر مى دانند بى تابى در برابر بلا و حوادث نه تنها مشكلى را حل نمى كند؛ بلكه پاداش آنها را بر باد مى دهد و گاه بر مشكلات نيز مى افزايد.

«تعصّب» از مادّه «عَصَب» در اصل به معنى رشته‏ هايى است كه مفاصل استخوان ها و عضلات را به هم پيوند مى ‏دهد سپس اين مادّه به معنى هر نوع وابستگى شديد فكرى و عملى آمده است كه غالباً بار منفى دارد. بديهى است وابستگى‏ هاى غير منطقى نسبت به شخص يا عقيده و يا چيزى انسان را به لجاجت و تقليد كوركورانه نسبت به آن وادار مى‏ كند و سرچشمه بسيارى از كشمكش ها و اختلافات مستمر است.

در سوره «زمر» خداوند به پيامبر اسلام(ص) دستور مى دهد كه از سوی او به تمام بندگان با ايمانش چنين بگويد: «اى بندگان من كه ايمان آورده ايد، تقواى الهى پيشه كنيد؛ ... [هر گاه تحت فشار شديد كافران جبّار قرار گرفتيد، تسليم نشويد، بلكه مهاجرت كنيد]؛ زيرا صابران اجر و پاداش خود را بى حساب دريافت مى كنند». اين آيه از يك سو نشان مى دهد كه انسان بايد در برابر مشكلاتى كه در راه مقابله با جبّاران متحمل مى شود، از نيروى صبر كمك بگيرد از سوى ديگر، پاداش صابران را بى حساب و غير قابل شمارش معرفی می کند.

طرفداران فرضیه «جبر استعماری» معتقدند رضایت نسبت به وضع موجود و تسلیم در برابر هرگونه شرایط باعث می شود که انسان در برابر دنیا پرستان کنار بیاید؛ ولی در پاسخ می گوییم: از منابع اسلامی استفاده می شود که منظور از رضا و تسلیم، تسلیم بودن در مقابل دستورات الهی است نه تن دادن به ذلّت در مقابل استعمارگران. بنابراین فلسفه قضا و قدر عبارت است از اجراى دستورها و قوانين اسلامى، اجراى حقّ و عدالت، ايستادگى در برابر مشكلات و ناملايمات و مقاومت در برابر مصائب و حوادث دردناك.

قرآن درباره دو صفت «رضا» و «تسليم» در آيات متعددي بحث كرده است و تأكيد كرده كه در برابر احكام مهمي مثل جهاد بايد تسليم بود و در برابر حقوق مختلف اجتماعى رضايت داشت. هم چنين قرآن از تسليم مؤمن آل فرعون در برابر دستور خدا و آمادگي دفاعي مسلمانان با رضايت و تسليم پس از جنگ اُحُد تمجيد كرده است.