آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

رجعت برای عموم انسانها نیست، بلکه جنبه خصوصى دارد و تنها گروهى بازگشت مى کنند که ایمان خالص یا کفر خالص دارند. بازگشت مجدد این دو گروه به زندگى دنیا یا به منظور تکمیل حلقه تکاملى گروه اول، که در دنیا ناتمام مانده بود و چشیدن کیفر دنیوى برای گروه دوم است و یا به عنوان دو درس بزرگ و دو نشانه مهم از عظمت خدا و مسأله رستاخیز(مبدأ و معاد) براى انسان ها می باشد.

با توجه به آنچه از روایات اسلامى استفاده مى شود این موضوع جنبه همگانى ندارد، بلکه، اختصاص به مؤمنان صالح العملى دارد که در یک مرحله عالى از ایمان قرار دارند، و همچنین کفار و طاغیان ستمگرى که در مرحله منحطّى از کفر و ظلم قرار دارند.
چنین به نظر مى رسد: بازگشت مجدد این دو گروه به زندگى دنیا به منظور تکمیل یک حلقه تکاملى گروه اول و چشیدن کیفر دنیوى گروه دوم است.
به تعبیر دیگر، گروهى از مؤمنان خالص که در مسیر تکامل معنوى با موانع و عوائقى در زندگى خود روبرو شده اند، و تکامل آنها ناتمام مانده است حکمت الهى ایجاب مى کند که، سیر تکاملى خود را از طریق بازگشت مجدد به این جهان ادامه دهند، شاهد و ناظر حکومت جهانى حق و عدالت باشند و در بناى این حکومت شرکت جویند، چرا که شرکت در تشکیل چنین حکومتى از بزرگترین افتخارات است.
و به عکس، گروهى از منافقان و جباران سرسخت، علاوه بر کیفر خاص خود در رستاخیز باید مجازات هائى در این جهان، نظیر آنچه اقوام سرکشى مانند فرعونیان و عاد و ثمود و قوم لوط دیدند، ببینند، و تنها راه آن رجعت است.
امام صادق(علیه السلام) در حدیثى مى فرماید:«اِنَّ الرَّجْعَةَ لَیْسَتْ بِعامَّة، وَ هِىَ خاصَّةٌ، لا یُرْجَعُ اِلاّ مَنْ مَحَّضَ الأیْمانَ مَحْضاً، أَوْ مَحَّضَ الشِّرْکَ مَحْضاً»:
(رجعت عمومى نیست، بلکه جنبه خصوصى دارد، تنها گروهى بازگشت مى کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند).(1)
ممکن است آیه 95 سوره «انبیاء»: «وَ حَرامٌ عَلى قَرْیَة أَهْلَکْناها أَنَّهُمْ لا یَرْجِعُونَ»: (حرام است بر شهرهائى که بر اثر گناه نابودشان کردیم که بازگردند آنها هرگز بازنمى گردند) نیز اشاره به همین معنى باشد; چرا که عدم بازگشت را در مورد کسانى مى گوید که در این جهان به کیفر شدید خود رسیدند و از آن روشن مى شود: گروهى که چنین کیفرهائى را ندیدند باید بازگردند، و مجازات شوند (دقت کنید).
این احتمال نیز وجود دارد که: بازگشت این دو گروه، در آن مقطع خاص تاریخ بشر، به عنوان دو درس بزرگ و دو نشانه مهم از عظمت خدا و مسأله رستاخیز (مبدأ و معاد) براى انسان ها است، تا با مشاهده آن به اوج تکامل معنوى و ایمان برسند و از هیچ نظر کمبودى نداشته باشند.(2)