آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی عليه السّلام در گفتار حكيمانه ای مى فرمايد: «برترين نوع پارسايى، مخفى داشتن پارسايى است». اين سخن اشاره به برنامه اى است كه زاهدانِ اهل ریا براى جلب قلوب مردم انتخاب مى كردند. تا مردم به آنها اقبال كنند و گاه آنها را مستجابُ الدّعوه پندارند و از اين طريق مقامى در اجتماع پيدا كنند و يا اموالى را پنهانى گرد مى آوردند.

 زاهد واقعى آن كس نيست كه به سراغ دنيا رفته، ولى چون آن را به چنگ نياورده، ناچار لباس زهد به خود پوشيده است. زاهد واقعى كسى است كه دنيا به سراغش آمده و او آن را نپذيرفته و زندگى زاهدانه را بر نعيم دنيا ترجيح داده است.

امام علی عليه السّلام در گفتار حكيمانه ای مى فرمايد: «أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ الزُّهْدِ؛[1] برترين نوع پارسايى، مخفى داشتن پارسايى است». اين سخن اشاره به برنامه اى است كه زاهدانِ اهل ریا براى جلب قلوب مردم انتخاب مى كردند. لباسهاى ساده و مندرس و گاه از كرباس و خانه اى محقر و طعامى بسيار ساده براى خود برمى گزيدند، تا مردم به آنها اقبال كنند و گاه آنها را مستجابُ الدّعوه پندارند و از اين طريق مقامى در اجتماع پيدا كنند و يا اموالى را پنهانى گرد مى آوردند. بسيار مى شد كه زندگانى درونى و بيرونى آنها با هم بسيار متفاوت بود و با توجه به اينكه رياكارى نوعى شرك و خودپرستى است، آنها گرچه ظاهرا زاهد ولى در باطن مشرك بودند و گاه سرچشمه خطراتى براى جامعه مى شدند.

زاهد واقعى آن كس نيست كه به سراغ دنيا رفته، ولى چون آن را به چنگ نياورده، ناچار لباس زهد به خود پوشيده است. زاهد واقعى كسى است كه دنيا به سراغش آمده و او آن را نپذيرفته و زندگى زاهدانه را بر نعيم دنيا ترجيح داده است. همان گونه كه امير مؤمنان على عليه السّلام در خطبه 32 نهج البلاغه مى فرمايد: «وَ مِنْهُمْ مَنْ أَبْعَدَهُ عَنْ طَلَبِ الْمُلْكِ ضُئُولَةُ نَفْسِهِ وَ انْقِطَاعُ سَبَبِهِ فَقَصَرَتْهُ الْحَالُ عَلَى حَالِهِ فَتَحَلَّى بِاسْمِ الْقَنَاعَةِ وَ تَزَيَّنَ بِلِبَاسِ أَهْلِ الزَّهَادَةِ وَ لَيْسَ مِنْ ذَلِكَ فِي مَرَاحٍ وَ لَا مَغْدًى‏؛[2]بعضى از آنها كسانى هستند كه ناتوانى شان آنها را از رسيدن به جاه و مقام بازداشته و دست شان از همه جا كوتاه شده، آنگاه خود را به زيور قناعت آراسته و به لباس زاهدان زينت بخشيده اند، در حالى كه در هيچ زمان نه در شب و نه در روز در سلك زاهدان راستين نبوده اند».

اگر سؤال شود چگونه مى توان زاهد بود و زهد را پنهان كرد؟ در پاسخ مى گوييم: شخص زاهد بايد در مجامع مانند ديگران رفتار كند. مثلا اگر سر سفره اى است كه غذاهاى مختلف در آن است مقدارى از هر كدام تناول كند، نه اينكه همه غذاها را كنار بزند مثلا به نان و پنيرى قناعت نمايد و از نظر لباس، لباس ساده معمولى بپوشد، نه لباس غير متعارف زاهدانه و به اين ترتيب مى تواند در باطن زاهد باشد و در ظاهر فردى معمولى. نكته ديگر اينكه هر گاه زاهد به زهدش افتخار كند و آن را اظهار نمايد در واقع زاهد نيست، چراكه دلبستگى به زهد و افتخار به آن و جلب نظر مردم از اين طريق خود عين رغبت در دنيا و بر ضد زهد است.[3]

منبع: پيام امام امير المومنين (ع)