طبق روايات اسلامى دعا مخصوص مواردى است كه تلاش انسان اثرى نبخشد. به تعبير ديگر آنچه انسان در توان دارد انجام دهد و بقيّه را از خدا بخواهد. بنابراين اگر انسان دعا را جانشين تلاش كند قطعاً مستجاب نخواهد شد.   مثلا طبق روايات چند گروه هستند كه دعايشان مستجاب نمى ‏شود:  كسى كه در خانه خود نشسته و مى ‏گويد خداوندا، مرا روزى ده؛ و كسى كه اموالى داشته و آن را بيهوده تلف كرده و میانه روی و اصلاح مال را کنار گذاشته؛ و كسى كه مالى داشته و بدون شاهد به ديگرى وام داده. و... .   روشن است كه در تمام اين موارد انسان تلاش و تدبير لازم را به‏ خرج نداده و گرفتار پيامدهاى آن شده و در برابر اين تقصير و كوتاهى و ترك تلاش، دعاى او مستجاب نخواهد شد.

«عدل»‏ به گفته اهل لغت لفظى است كه مفهوم برابری و مساوات را در بردارد. در تعریف دیگری، عدل حالتی است بين افراط و تفريط، به گونه ای که در اين حد وسط زيادت يا نقصانی قرار نداشته و اعتدال کامل مراعات شده. «قسط» نیز به معناى نصيب عادلانه است؛ لذا مفهوم دادگرى در آن نهفته است و از آن جهت که در بردارنده مفهوم «اعتدال و حفظ از انحراف و افراط و تفريط» است با عدل هم معنی می باشد. البته واژه «قسط» وقتی افاده معنای «عدالت» را می کند که در باب ثلاثی مزید «إفعال» به کار رود: «أقسط، یقسط، إقساط».

تفاوت های بین معنای «عدل» و «قسط» نیز از این قرار است: 1. در واقع «قسط»، آن «عدلی» است كه ظهور يافته و محسوس گشته. 2. واژه «قسط» و «اقساط» در مواردى به كار مى رود كه گروهى در چيزى شريك باشند ولى «عدالت» هم در موارد شركت و هم در غير موارد آن به كار مى رود. 3. عدالت در مورد حكومت و داورى است و قسط در مقابل تقسيم حقوق است. 4. قسط تنها در مورد كسانى كه عمل صالح دارند و پاداش نيك دريافت مى كنند گفته شده، و در مورد كيفر بدكاران عنوان نشده است.

امام علي(ع) مي فرمايد: «متقین، ميانه روى در غِنا و بى نيازى دارند». آنها نه زندگى را بر خود سخت مى گيرند و نه اسراف و تبذير مى كنند. برای این حدیث دو احتمال بیان شده: 1- مراد ميانه روى در طلب مال و تحصيل ثروت باشد. 2- مراد ميانه روى در حركات و سكنات و مصرف اموال بلكه در جميع افعالش دارد.

در معنای اين صفت، دو احتمال وجود دارد؛ يكي اين كه ممكن است مراد معناي حقيقي خود باشد؛ يعني زندگي آنان در حد متوسط است و هرگز دچار تنگدستي نمي شوند. احتمال دوم اين كه لباس در معنى مجازى و كنايى خود استعمال شده باشد. وقتى مى گويند: لباس فلانى اقتصاد و تقوا است؛ يعنى از همه جهات ميانه روى و تقوا دارد که در قرآن هم به اين صفت سفارش و تأکید شده است.

ایشان می فرماید: «كسى كه در هزينه ها ميانه روى كند هرگز فقير نخواهد شد»، اين معنا امروز هم در مقياس كوچك خانواده و هم در مقياس وسيع جامعه ثابت شده است كه اگر از اسراف و تبذير پرهيز شود و در هزينه كردن سرمايه ها صرفه جويى و ميانه روى گردد بسيارى از مشكلات حل مى شود؛ پیامبر(ص) در این رابطه می فرماید: «ميانه روى در مخارج زندگى نيمى از معيشت انسان را تأمين مى كند». البته ميانه روى منحصر به مسائل اقتصادى نیست و در همه كارها حتى در عبادت نیز به ميانه روى توصيه شده است.

قرآن درباره چگونگی انفاق كردن و اين كه به چه كسانی بايد انفاق كرد، می فرمايد: «و حقّ نزديكان را بپرداز و [همچنين] مستمند و وامانده در راه را و هرگز تبذير مكن». قرآن در اين آيه در رابطه با انفاق و اداى حقّ خويشان، مستمندان و در راه‌ ماندگان و همچنين دوری از هر گونه اسراف و تبذير در انفاق دستوراتی صادر کرده است. در واقع تبذير مخصوص مواردى است كه انسان اموال خود را به صورت غير منطقى و نادرست مصرف كند و معادل فارسى آن «ريخت و پاش» است، و اگر اموال در موردش مصرف شود، لکن بيش از حد مصرف شود، به آن «اسراف» می گویند.