روایات اسلامی مملو از گزاره هایی است که آثار سوء ظلم و نتایج هلاکت بار دنیوی و اخروی آن را مورد اشاره قرار می دهد. از روايات استفاده مى شود كه مجازات و كيفر ظلم و ستم سريع تر از هر گناه ديگرى به انسان مى رسد؛ همان گونه كه نيكوكارى درباره ديگران سريع تر از كارهاى خير ديگر پاداشش به انسانها خواهد رسيد. از روايات اسلامى استفاده مى شود كه خدا در همين دنيا ظالمانى بر ظالمان ديگر مسلط مى كند كه از آنها انتقام بگيرند. نکته ديگری که از روايات استفاده می شود، این است که گویی ظالم در همان لحظه كه ظلم مى كند بخشى از دين و ايمان خود را از دست مى دهد و اين انتقام بزرگى است.

اميرالمؤمنين عليه السلام در گفتاری حكيمانه نشانه هاى ظالمان و ستمگران را روشن مى سازد و نشان مى دهد كه ظالم، تنها كسى نيست كه حق ديگران را ببرد و آنها را در فشار قرار دهد، بلكه ظالم معناى وسيعى دارد. ایشان می فرماید: «ظالم سه نشانه دارد: به ما فوق خود از طريق نافرمانى ستم مى كند با قهر و غلبه، به زيردستان خويش با غلبه ستم مى كند، و جمعيت ستمگران را پشتيبانى مى كند».

ظلم و ستم بى شك كيفر شديدى دارد؛ ولى در ترك آن ثوابِ فوق العاده‏ اى است. بنابراين نه به جهت كيفرش، بلكه به موجب ثواب تركش، اگر انسان آن را ترك گويد، بسيار به جاست. همچنين به پاس نعمت ‏های خداوندی، شايسته است که خدا نافرمانى نشود و يکی از فرامين الهی پرهیز از ظلم و ستم است.

همه انواع ظلم در حقيقت از يك جا ريشه مى گيرد و آن مسئله شرك و كفر و عناد است. به طور مثال منع مردم از ذكر خدا در مساجد و سعى و كوشش در ويران ساختن آنها نشانه كفر و شرك است و همچنين كتمان شهادت كه ظاهرا منظور از آن كتمان شهادت بر حقايقى است كه موجب سرگردانى مردم در وادى كفر مى شود، از چهره هاى گوناگون شرك و انكار خداوند يگانه است.

قرآن مجيد كراراً ظلم را مايه تباهى و نابودى جامعه ها معرفى مى كند و سرنوشت ظالمان را دردناك ترين سرنوشت مى شمرد. قرآن ضمن بيان سرگذشت اقوام پيشين بارها اين حقيقت را خاطر نشان كرده كه ببينيد آنها بر اثر ظلم و فساد چگونه گرفتار عذاب الهى شدند و نابود گشتند. بترسيد از اينكه شما هم بر اثر ظلم به چنين سرنوشتى گرفتار شويد.

در آموزه های اسلامی همان گونه كه ظلم كردن كار زشت و قبيحى است، پذيرش ظلم و زير بار ستم رفتن نيز غلط است. اصولا تسليم در برابر بيدادگران موجب تشويق ظلم و توسعه ستم و اعانت ظالم است. با این حال اگر مظلومان نتوانستند از خود دفاع کنند، وظیفه سایر آحاد جامعه اسلامی در قبال آنها چیست؟

اسلام براى حمايت از مظلوم و نجات وى از چنگال ظالم، به مسلمانان دستور مى دهد كه با ظالم بجنگند؛ حتّى اگر مظلوم غير مسلمان باشد. روايات متعدّدى در تأييد مضمون آيه 75 سوره نساء یعنی لزوم دفاع و حمایت از مظلوم وجود دارد. پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «كسى كه حقّ مظلوم را از ظالم بگيرد [چه مظلوم مسلمان باشد، و چه غير مسلمان]، در بهشت با من خواهد بود».

امام علي(ع) در خطبه 176 «نهج البلاغه»، «ظلم» را بر اساس مجازات آنها به سه دسته تقسیم كرده است: 1. ظلمی که هرگز بخشوده نخواهد شد، كه شرك به خدا است. 2. ظلمی که بخشوده می شود و بازخواست ندارد، مانند ستمی که بندگان با ارتکاب گناهان صغیره به خویشتن کرده اند. 3. ظلمی که بدون کیفر نخواهد بود، مانند ظلم بندگان به یکدیگر است که مجازات آن شدید است و تا صاحب حقّ از آن نگذرد، خداوند نمی بخشد.

«قرآن»، ظالمان و بيدادگران را به آتش سوزانِ جهنّم تهديد كرده است. در يكي از اين آيات مى فرمايد: «ما براى ستمگران آتشی آماده كرده ايم كه آنها را از هر سو احاطه كرده و اگر تشنه شوند و تقاضاى آب كنند آبى برايشان مى آورند همچون فلز گداخته كه صورت ها را بريان مى كند! چه نوشيدنى بدى! و چه بد محل اجتماعى؟!». در تعبير تند ديگرى آمده: «اما ظالمان هيزم آتش دوزخند!». نه تنها ظلم و ستم، ظالمان را به دوزخ مى فرستند؛ بلكه به گفته «قرآن» كسانى كه بر آنها تكيه كنند و يا جزء اعوان و انصار آنان باشند نيز مشمول همين حكم خواهند بود.

از ديدگاه قرآن مرتكبان «قتل عمد» عذاب جاودانه دارند، آنجا كه مي فرمايد: «هركس فرد با ايمانى را از روى عمد به قتل برساند كيفر او دوزخ است، جاودانه در آن مى ماند و خداوند بر او غضب مى كند و او را از رحمتش دور مى سازد و عذاب عظيمى براى او آماده ساخته است». در اينجا چهار كيفر براى قاتلان معین شده است: 1. خلود در جهنّم. 2. غضب الهى. 3. لعن و دور ساختن از رحمت پروردگار. 4. آماده كردن عذاب عظيم براى آنان.

«عدالت» مفهوم وسيعى دارد كه همه اعمال نيك را در بر مى گيرد؛ با این حال عدالت داراى دو معنای عمده است:  معناى وسيع اين كلمه «قرار گرفتن هر چيز در جاى خويش» است و معناى ديگر عدالت «مراعات حقوق افراد» است. عدالت در مفهوم گسترده اسلامى اش از دادگرى فراتر است و به معناى ترك گناهان كبيره، و عدم اصرار بر صغائر آمده است.

نقطه مقابل عدالت، «ظلم» يعنى حق ديگرى را گرفتن و به خود اختصاص دادن، يا حق كسى را گرفتن و به ديگرى دادن، يا تبعيض قائل شدن. «ظلم» هنگامی که در برابر عدل در نظر گرفته شود، به معناى وسيع كلمه، آن است كه شخص يا كار يا چيزى را در موقعيتى كه شايسته آن نيست قرار دهند.