آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

از منظر روايات اسلامی برخی آثار سوء اجتماعی حسد از اين قرار است: 1. حسود تمام يا بيشتر نيروهاى بدنى و فكرى خود را كه بايد در راه پيشبرد اهداف اجتماعى به كار ببَرد، در مسير نابودى و ويرانى صرف مى كند. 2. شخص حسود، دوستان خود را از دست مى دهد. 3. پیامد گسست در پیوندهای اجتماعی آن است که شخص حسود هرگز نمى تواند به مديريّت و مقام بالايى در جامعه نايل شود.

حسد آثار بسيار زيان بارى از نظر اجتماعى به بار مى آورد. در روايات اسلامى نكوهش شديدى از حسد شده به گونه اى كه درباره كمتر صفتى از صفات رذيله چنين نكوهشی ديده مى شود.[1]

آثار سوء اجتماعی حسد

1. حسود تمام يا بيشتر نيروهاى بدنى و فكرى خود را كه بايد در راه پيشبرد اهداف اجتماعى به كار ببَرد، در مسير نابودى و ويرانى صرف مى كند. از اين رو هم سرمايه هاى وجودى خود را از بين برده و هم سرمايه هاى اجتماعى را. كمتر صفتى مانند حسد، در طول تاريخ سبب حوادث دردناك و مشكلات عظيم در جوامع بشرى شده است. بسيارى از مردم به خاطر كمبود ظرفيّت و پايين بودن سطح فرهنگ و ضعف ايمان و عدم اعتماد به نفس، همين كه مى بينند موفقيّت چشمگيرى نصيب يكى از دوستان شان شده، آتش حسد درون شان شعله ور مى شود و به جاى اينكه از موفقيّت او خوشحال شوند و آن را وسيله اى براى پيروزى خود و ديگران قرار دهند و از استعدادهاى خلّاق او، به نفع همگان كمك بگيرند، براى در هم شكستن او قيام مى كنند؛ گاه از طريق تهمت ‏هاى ناروا، گاه تحقير و مذمّت و گاه براى ايجاد مانع بر سر راه او، تا آنجا كه مى توانند تلاش مى كنند. در مواردى كه اين مسأله حاد مى شود خون مَحسُود به وسيله حاسد ريخته مى شود. مسأله ای که بارها و بارها در طول تاريخ تكرار شده است و برادر به دست برادر يا فرزند به دست پدر و يا به عكس كشته شده اند. روايات شیعه مملو از بيان آثار سوء اين رذيله اخلاقى است.

در روايات، حسد منشأ فساد جامعه شمرده شده است؛ چنان كه  در حديثى از حضرت على عليه السّلام مى خوانيم: «اِذَا أَمْطَرَ اَلتَّحَاسُدُ نَبْتَ اَلتَّفَاسُدُ،[2] هنگامى كه باران حسد [بر سرزمين دل ها] ببارد، فساد و تباهى [در آن] مى رويد [و جوامع انسانى را به بدبختى و ويرانى مى كشاند]».[3] 

2. شخص حسود، دوستان خود را از دست مى دهد؛ زيرا هر كس داراى نعمتى است كه احياناً ديگرى ندارد و اگر انسان داراى صفت رذيله حسد باشد، طبعاً نسبت به همه مردم حسد مى ورزد و همين امر سبب مى شود كه افراد از او دورى كنند و پيوندهاى محبّت ميان او و ديگران گسسته شود. شاهد اين سخن كلام پر بارى است كه از اميرمؤمنان على عليه السّلام نقل شده كه فرمود: «الْحَسُودُ لَا خُلَّةَ لَهُ؛[4] حسود، دوستى ندارد».

3. پیامد گسست در پیوندهای اجتماعی آن است که شخص حسود هرگز نمى تواند به مديريّت و مقام بالايى در جامعه نايل شود؛ چراكه حسد، ديگران را از گرد او پراكنده مى كند و كسى كه داراى قوّه دافعه است، هرگز به بزرگى نمى رسد. امام على عليه السّلام فرمود: «الْحَسُودُ لَا يَسُودُ؛[5] حسود هرگز به سيادت و بزرگى نمی رسد».[6]

منابع:

۱. اخلاق در قرآن

2. پيام امام امير المومنين (ع)