از مجموعه رواياتی که از ائمّه عليهم السلام وارد شده است، به دست مى‏ آيد كه وعده الهى در مورد مستجاب شدن دعاها بى ‏قيد و شرط نبوده است؛ بلكه دعا داراى شرايطى است كه دعاكنندگان بايد شرايط دعا راتحصيل، و موانع آن را از سر راه خود بردارند:   شرط اوّل اجابت دعا، شناخت صفات جلال و جمال و فعل و اسماء الله الحسنى است كه هر كس بايد به اندازه توان خود اين شناخت را به دست آورد. دومين ‏شرط اجابت دعا، نيّتِ‏ صادق و پاك و قلب با اخلاص و بدون ريا است. سومين ‏شرط تغذيه حلال است؛ تغذيه حلال نه تنها در دعا مؤثّر است، بلكه در تمام عبادت ‏هاى انسان نيز تأثير دارد. چهارمين شرط اجابت دعا، حضور قلب است.

عدّه ای معتقدند که اسم اعظم، یکی از اسماء خاص الهی است؛ البته با حروف و لفظی خاصّ که هر کس آن را بداند دعایش مستجاب می گردد.
برخی از روایات اسلامی، اسم اعظم را «الله»، «هو»، «من لا هو الا هو»، «حروف مقطعه قرآن» یا «بسم الله الرحمن الرحیم» دانسته اند.
با توجّه به روایت نبوی که «اسم اعظم» را هر کدام از اسمای الهی می داند که با «خلوص نیّت» و حضور قلب ادا شود، به نظر می رسد اسم اعظم نه واژه ای خاص، بلکه حقیقت و مقامی با ارزش است که بر اثر تقوا و عبادت و تهذیب نفس و توفیقات الهی در انسان پدید می آید.

«ذكر» به لحاظ ارزش وجودي داراي اقسام گوناگونی است؛ زيرا زماني به لحاظ «مذكور» سنجيده مي شود كه در اين حال، كامل‏ ترين ذكر، ياد بنده نسبت به خداوند و اسم اعظم او است؛ چون مذكوري كامل ‏تر از خداي سبحان نيست و زماني به لحاظ «ذاكر»، بررسي مي شود كه در اين وضع نيز كاملترين ذكر، ياد خداوند نسبت به بنده است، چون هيچ يادكننده‏ اي همتاي خداي سبحان نيست.

ذكر گاهي به لحاظ نعمت خداست و زماني به لحاظ اسم خدا و گاه به لحاظ خود خدا. در آيات قرآن، ياد اسم خدا اعم از اسم اعظم و غير اعظم مطرح است و انتخاب آن به عهده سالك ذاكر است. در بعضي از آيات قرآن، يادِ عنوانِ «الله» مطرح است نه ياد نعمت او يا ياد اسم او گرچه عنوانِ «الله» اسمي از اسماي حُسناي خداست اما از لحاظ سير شهودي، مقام هويّت مطلق را نمي ‏توان به عنوان مقام و مرحله تعبير كرد. تمام مراحل چهارگانه ذكر به اعتبار درجات مذكور، گرچه محمود و ممدوح است ليكن هر مرتبه پايين، نردبان مقام برين خواهد بود.

در قرآن و روايات به تجلیات و ظهورات الهی اشاره شده است آنجا كه مي فرمايد: «كل يوم هو فى شأن». اين ظهورات، موجوداتي هستند که وجودشان تراوشی از ذات واجب الوجود است و هستی شان به وسیله او پایدار است. اسماء الهى معرف صفات جمالى و جلالى خدا می باشند كه برخى بر برخى ديگر، فضيلت دارند. وجود اسم اعظم خداوند تجلى اعظم لازم دارد كه همان انسان كامل است كه فردى شايسته تر از او نيست و آن مظهر اسم اعظم الهى، حضرت مهدى(عج) است.

در روايات زيادى روى مسأله «اسم اعظم» خدا تكيه شده، كه اگر كسى خدا را به اسم اعظم اش بخواند دعاى او مستجاب مى گردد. ولى سخن در اينجا است که آیا اين همه تأثير و قدرت در خود الفاظ و حروف نهفته شده؟ يا اين كه اثر اين الفاظ به ضميمه حالات گوينده است؟ يا اين كه اصولا اسم اعظم از مقوله لفظ نيست، و بیان الفاظ تنها برای اشاره به حقايق و محتواى الفاظ است. در بین این احتمالات، احتمال اول بسیار بعید است، لذا مرحوم علاّمه طباطبائى می فرماید: «تأثير مربوط به حقايق اين اسماءِ است نه خود الفاظ و نه معنی متصور ذهنی».

يكي از منابع «علم» امامان معصوم(ع)، فيض «روح القدس» است كه بارها قرآن به آن پرداخته است. مراد از روح القدس، يا «جبرئيل» است و يا «روح مقدس عيسي(ع)» يا «انجيل» كه بر او فرستاده شده و يا «اسم اعظم خداوند» كه مسيح(ع) با آن، مردگان را زنده مى كرد.