در تعدادی از آیات قرآن و ناظر به برخی حوادث مربوط به زمان حیات رسول مُکرّم اسلام (ص)، نکوهش ‌های شدیدی از سوءظنّ به خداوند متعال و مردم، ایراد شده و در مقابل به حسن ظنّ در چنین مواضعی دعوت شده است.

از ديد قرآن، بيشترين گمانهاى مردم در حق يكديگر گمان ‏هاى بد است. مردم بايد از گمانهاى بد بپرهيزند تا گرفتار سوء ظنّ خلاف واقع نشوند و به گناه نيافتند.

همچنين از تعبيرات آيات قرآن اين نكته روشن مى شود كه مسأله سوءظنّ به خداوند غالبا در مواقع بحرانى و در دل هاى افراد ضعيف الايمان پيدا مى شود.

با امضاى اين پيمان در حقيقت زمينه فراهم شد كه آن حضرت دشمنان بزرگ و كوچك ديگرى كه ممكن بود گهگاه توطئه كنند يا مزاحم مسلمانان شوند را از ميان بردارد و يا آنان را تسليم سازد؛ لذا به محض بازگشت از حديبيه نيروها را براى ضربه زدن به اين دشمنان آماده کرد.

این آیات درباره نجاشى نازل شده است. در سال هاى اول بعثت که مسلمانان تحت شکنجه مشرکان بودند، به دستور پیامبر(ص) مسلمانان به سرپرستی جعفر بن ابی طالب به حبشه هجرت کردند. برای برگرداندن مسلمانان، مشرکان نمایندگانی را به حبشه فرستادند. نجاشی بعد از شنیدن سخن  مشرکان و سخنان جعفر که آیاتی از سوره مریم را تلاوت کرد، گفت: مسلمانان در امنیت کامل می توانند در این کشور زندگی کنند.

هنگامى که پیامبر(ص) و مسلمانان در سال حدیبیه براى عمره با حال احرام حرکت کردند، با حیوانات وحشى فراوانى رو به رو شدند که مى توانستند آنها را با دست و نیزه صید کنند. نخستين آيات فوق در اين هنگام نازل شد و مسلمانان را از صيد آنها بر حذر داشت.

در این که منظور از رؤیای پیامبر(ص) که در آیه 60 سوره اسراء، آمده چیست، اختلاف است: برخی آنرا به مشاهده واقعی در معراج معنی کرده اند. برخی با اینکه سوره مکی است آن را به خواب پیامبر(ص) در سال حدیبیه در مدینه تفسیر کرده اند که بشارت به پیروزی بر قریش بود و دو سال بعد با فتح مکه محقق شد. جمعی از مفسران شیعه و سنی نیز گفته اند: پیامبر(ص) در خواب دیدند میمون هایی از منبر ایشان بالا و پایین می روند، و آن را بر بنی امیه تفسیر کرده اند که خلافت رسول الله(ص) را به فساد کشیدند.

پیامبر(ص) سوره فتح و خصوصا آیه «إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً» را خیلی دوست داشتند. تلاوت این سوره به منزله همراهی در فتح مکه و همچنین شرکت در بیعت با پیامبر(ص) در حدیبیه است. در روایتی از امام صادق(ع) حفظ دارایی ها از تلف، و باغ ها و نوشیدنی های بهشتی به تلاوت کننده این سوره وعده داده شده است.

این آیه به تمام پیمانهاى «تکوینى» و «تشریعى» یعنی هم پیمانهاى فطری الهی و هم پیمانهائی که پیامبر(ص)در مراحل مختلف از مسلمانان گرفته، اشاره دارد.

این آیه بعد از صلح حدیبیه نازل شد. سال هشتم هجری پیامبر(ص) و تعدادی از مسلمانان به سوی مکه حرکت کردند. وقتی مشرکان مانع ورودشان به مکه شدند در حدیبیه توقف کردند... پیامبر(ص) با قریش پیمان بست که: مسلمانان امسال عمره انجام ندهند و سال آینده عمره را انجام دهند مشرط به اینکه سه روز بیشتر نباشند وهمراه خود سلاحی جز شمشیر نداشته باشند... و مشرکان تا ده سال از جنگ علیه مسلمانان خوداری کنند و همچنین مسلمانان در انجام فرایض خود در مکه آزاد باشند. بعد پیامبر(ص) همان جا قربانی کرده و از احرام خارج شدند.

پیامبر(ص) در حدیبیه با مشرکان مکّه پیمانى امضاء کرد که هر کس از اهل مکّه به مسلمانان بپیوندد او را بازگردانند، اما اگر مسلمانانی اسلام را رها کرده و به مکّه بازگردد، مى توانند او را برنگردانند. در سرزمین حدیبیه زنى اسلام آورد و به مسلمانان پیوست، همسرش به پیامبر گفت: همسرم را به من بازگردان؛  آیه فوق نازل شد که زنان مهاجر را امتحان کنند. پیامبر(ص) مهر زن را پرداخت و فرمود: طبق قرارداد، تنها مردان را باز مى گردانند، نه زنان را.

هنگامى که پیامبر(ص) وارد سرزمین حدیبیه شدند، خالد بن ولید به سرپرستى یک گروه براى جلوگیرى از پیشروى مسلمانان در کوه هاى نزدیک مکّه مستقر شد، پیامبر(ص) با مسلمانان نماز ظهر را به جماعت ادا کرد .خالد از مشاهده این صحنه به نفرات خود گفت: باید موقع نماز عصر با یک حمله غافلگیرانه کار مسلمانان را یکسره ساخت، آیه فوق نازل شد و دستور نماز خوف را به مسلمانان داد.