درمان اين بيمارى اخلاقى مانند درمان صفات رذيله ديگر است كه بر دو اساس استوار مى باشد: 1. راه های علمى 2. راه های عملى.

در بخش «درمان های علمى»، شخص حسود بايد روى دو چيز مطالعه و دقّت كند. يكى پيامدها و آثار ويرانگر حسد از نظر روح و جسم و ديگر ريشه ها و انگيزه هاى پيدايش حسد. از سوى ديگر، شخص حسود باید در باره انگيزه هاى حسد بيانديشد و ريشه هاى آن را يكى پس از ديگرى قطع نمايد.

امّا از نظر «عملى» حسود به جاى اينكه براى در هم شكستن اعتبار و شخصيّت فردى كه مورد حسدش قرار گرفته، به تقويت موقعيّت خود بپردازد، به جاى غيبت و مذمّتش او را به خاطر صفات خويش مدح و ستايش كند و به جاى تلاش در تخريب زندگى مادّى او، خود را آماده اعانت و همكارى با او نمايد و ... .

از جمله نشانه هايى كه براى حسد ذكر شده امور زير است: 1. حسود هنگامى كه مى شنود نعمتى به ديگرى رسيده است، غمگين و ناراحت مى شود، هرچند آثارى از خود بروز ندهد. 2. گاه از اين مرحله فراتر مى رود و زبان به غيبت و عيب جويى مى گشايد. 3. گاه از اين هم فراتر مى رود و به دشمنى و عداوت و كارشكنى برمى خيزد! 4. گاه تنها به بى اعتنايى و بى مهرى و يا قطع رابطه از شخصى كه مورد حسد او قرار گرفته قناعت مى كند. سعى دارد او را نبيند و سخنى از او نشنود و ... .

1. «دعا» انسان را به سراغ شناخت و عشق معبود مى‏ فرستد، تا پيوند ناگسستنى با او بر قرار سازد و از خوان رحمتش، توشه برگيرد. 2. دعا «دعاكننده» را به سراغ تحصيل شرايط اجابت دعا مى‏ فرستد كه نخستين آنها توبه از گناه است. 3. «دعا» انسان را به تلاش، جهت بر طرف ساختن موانع استجابت وامى‏ دارد كه ساده ‏ترين آنها پاك و حلال بودن مأكول و ملبوس و پرهيز از اموال حرام و سعى براى اداى حقوق ديگران است. 4. محتواى بسيار عميق و تكان دهنده دعاهاى معروف پيشوايان بزرگ اهل بيت، آنچنان حساب شده است كه هر جمله‏ اى از آن، درس آموزنده مهمّى است.

در تعدادی از آیات قرآن و ناظر به برخی حوادث مربوط به زمان حیات رسول مُکرّم اسلام (ص)، نکوهش ‌های شدیدی از سوءظنّ به خداوند متعال و مردم، ایراد شده و در مقابل به حسن ظنّ در چنین مواضعی دعوت شده است.

از ديد قرآن، بيشترين گمانهاى مردم در حق يكديگر گمان ‏هاى بد است. مردم بايد از گمانهاى بد بپرهيزند تا گرفتار سوء ظنّ خلاف واقع نشوند و به گناه نيافتند.

همچنين از تعبيرات آيات قرآن اين نكته روشن مى شود كه مسأله سوءظنّ به خداوند غالبا در مواقع بحرانى و در دل هاى افراد ضعيف الايمان پيدا مى شود.

بى‏ شك تجسّس كردن در حالات خصوصى مردم و تفتيش درباره اسرار نهانى آنها كار مذموم و ناپسندى است. خداوند ستّار العيوب است و بندگان او نيز بايد چنين باشند؛ مگر در مورد كسانى كه پرده درى كنند و شرم و حيا را كنار بگذارن و تظاهر به گناه نمايند كه احترام آنها شكسته مى‏ شود، بلكه خودشان احترام خويش را شكسته‏ اند.

حسد می تواند اين آثار زيان بار را از نظر معنوى و جسمی به بار آورد: 1. شخص حسود براى رسيدن به مقصد خود، يعنى زايل كردن نعمت از ديگران، به انواع گناهان متوسّل مى شود. 2. حسد، حجاب ضخيمى در برابر معرفت و شناخت حقّايق مى افكند. 3. شخص حسود دائما ناراحت است و همين امر سبب بيمارى روانى او مى شود. 4. هرگونه ناراحتى كه در روح ايجاد شود، آثارى در «جسم» به جاى مى ‏گذارد. حسد در ميان بيمارى ‏هاى روحى يكى از بدترين آنهاست. حسد گاه چنان شخص حاسد را ناراحت مى ‏كند كه او را بيمار می کند.

زبان عضو کوچک و ظاهرا ساده ای از بدن است که هم از نظر جسمی و هم از نظر معنوی مسئولیت های بزرگی به عهده دارد. سخن گفتن و کمک به جویدن و بلعیدن غذا بخشی از وظایف ظاهری و جسمی زبان است؛ اما از نظر برنامه های معنوی و اخلاقی، بهترین عبادات مانند نماز، تلاوت قرآن و ... با زبان انجام می شود؛ این در حالی است که گناهان کبیره بسیاری با زبان انجام می گیرد و می توان گفت: زبان، خطرناک ترین وسیله برای گناه است؛ زیرا در هر شرایطی در اختیار انسان قرار دارد. به همين دليل نخستين گام در اصلاح خويش، اصلاح زبان است و پيمودن مراحل قرّب به خدا از مسير اصلاح زبان مى گذرد.

در روايات شيعه و اهل سنت، مسئله «تجسّم اعمال» بازتاب گسترده اى دارد. از جمله در روايتي از پيامبر(ص) مي خوانيم: «اى قيس! تو همنيشنى خواهى داشت كه با تو دفن مى شود؛ در حالى كه او زنده است و تو با او دفن مى شوى در حالى كه تو مرده اى، اگر او گرامى باشد تو را گرامى مى دارد و اگر پست باشد تو را تسليم [بدبختى] مى كند. او فقط با تو محشور مى شود و تو نيز فقط با او و تنها از او سؤال مى شوى، پس آن را صالح قرار ده؛ چراكه اگر صالح باشد موجب آرامش تو است و اگر فاسد باشد مايه وحشت تو است و او، عمل تو است».

«قرآن» در سوره «معارج» با برشمردن مجموعه صفات نه گانه: مداومت بر نماز، قرار دادن حقّ ثابتى در اموال براى محرومان، ايمان به روز جزا، ترس از عذاب پروردگار، حفظ دامان از بى عفتى، اداء امانت، وفاء به عهد، اداء شهادت به حقّ و محافظت بر آداب و شرايط و روح نماز، به صاحبانِ آنها وعده بهشت داده مي فرمايد: «اين گروه با عظمت، در باغ هاى بهشتى گرامى داشته مى شوند». تعبيرى كه هم واجد نعمت هاى مادى و هم روحانى است.

«عیب جویي» و «غیبت» از گناهان كبيره است؛ زيرا آبرو و حيثيتِ افراد با ايمان را بر باد مى دهد و لذا «قرآن» وعده دوزخ به آنها داده و مى فرمايد: «واى بر هر عيبجوى غيبت كننده اى، همان كس كه اموالى را جمع آورى و شماره كرده، گمان مى كند اموالش او را جاودانه مى سازد، چنين نيست، بزودى در آتش خرد كننده پرتاب مى شود». به نظر مى رسد تمام كسانى كه ديگران را مسخره مي كنند و با نيشِ زبان و حركاتِ چشم و آبرو در پشت سر و پيشِ رو، در جستجوى پرده برداشتن از عيب افراد هستند تا حيثيتشان را بر باد دهند نيز مشمول اين آيه مي شوند.