آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«جزع» نقطه مقابل «صبر» است و منظور از آن حالت بى قرارى و ناشكيبايى در برابر حوادث و مشكلات است؛ به گونه اى كه انسان در برابر حادثه زانو بزند، مأيوس شود، بى تابى كند  يا از تلاش و كوشش براى رسيدن به مقصد چشم بپوشد.

«جزع» نقطه مقابل «صبر» است و منظور از آن حالت بى قرارى و ناشكيبايى در برابر حوادث و مشكلات است؛ به گونه اى كه انسان در برابر حادثه زانو بزند، مأيوس شود، بى تابى كند  يا از تلاش و كوشش براى رسيدن به مقصد چشم بپوشد.

جزع يكى از بدترين و نكوهيده ترين صفات است كه انسان را در دنيا و آخرت به بدبختى مى كشاند و از رسيدن به مقامات والا باز مى دارد و ارزش و مقام او را در جامعه كاسته، شربت زندگى را در كامش تلخ و شَهد حيات را شَرَنگ (زَهر) مى سازد.

قرآن مجيد در آیات ۱۹ تا ۲۱ سوره «معارج»، انسان را موجودى حريص و كم طاقت معرفى مى كند كه وقتى بدى به او برسد، بى تابى مى كند و هنگامى كه خوبى به او رسد، بُخل مى ورزد و مانع ديگران مى‏ شود: «إِنَّ الْانسانَ خُلِقَ هَلُوعاً * إِذا مَسَّهُ‏ الشَّرُّ جَزُوعاً * وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً».

منظور از انسان در آيه فوق انسانهاى تربيت نيافته و به اصطلاح فاقد شخصيت است. تعبير آيات فوق، شايد اشاره به اين باشد كه معمولا افراد ناشكيبا بخيل هم هستند؛ همان گونه كه بخيلان ناشكيبا مى باشند. به تعبير ديگر اين دو صفت با يكديگر رابطه دارند و از اين رو در مفهوم «هلوع» جمع شده اند.[1]

منبع:

اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (شرح خطبه متقین)