روایات اسلامی مملو از گزاره هایی است که آثار سوء ظلم و نتایج هلاکت بار دنیوی و اخروی آن را مورد اشاره قرار می دهد. از روايات استفاده مى شود كه مجازات و كيفر ظلم و ستم سريع تر از هر گناه ديگرى به انسان مى رسد؛ همان گونه كه نيكوكارى درباره ديگران سريع تر از كارهاى خير ديگر پاداشش به انسانها خواهد رسيد. از روايات اسلامى استفاده مى شود كه خدا در همين دنيا ظالمانى بر ظالمان ديگر مسلط مى كند كه از آنها انتقام بگيرند. نکته ديگری که از روايات استفاده می شود، این است که گویی ظالم در همان لحظه كه ظلم مى كند بخشى از دين و ايمان خود را از دست مى دهد و اين انتقام بزرگى است.

در پاسخ به پرسش ياد شده، مفسّران وجوهى را يادآور شده اند: 1. اهل ايمان، در حالى كه مُشرف بر جهنّم هستند، براى مشاهده وضعيّت دردناك ستمگران و مجرمان، آنان را نظاره مى‌كنند و در حالى كه آتش جهنّم برافروخته شده و زبانه مى‌كشد و مؤمنان صحنه پرتاب طاغيان را در آتش مى‌بينند، بدون آنكه آسيبى به آنان برسد، از كنار آتش به سلامت مى‌گذرند. 2. در اين جا، تفسير دقيقترى ارائه شده كه به كلّى هرگونه شبهه ورود اهل ايمان را به دوزخ منتفى مى‌سازد و آن اين است كه «ضمير خطاب» در آيه «وَ إِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا» تنها به كافران و منكران روز رستاخيز باز گردد، و اين گونه «التفات» (از غيبت به خطاب) براى افاده اختصاص است، و معناى آيه چنين مى‌شود: اين شما ـ كافران و منكران ـ هستيد كه وارد دوزخ مى‌شويد.

وقتي انسان‌ها غرق در گناه و عصيان شوند و طغيان و نافرمانى را به مرحله نهائى برسانند خدا آنها را به حال خود وا مى‌گذارد و ميدان مي‌دهد تا پشتشان از بار گناه سنگين شود و مستحق حداكثر مجازات شوند؛ چراكه تمام پل‌هاي پشت سر خود را ويران و راه بازگشت را بسته و لياقت هدايت الهى را از دست داده‌اند. خدا گاهى به اين افراد، نعمت فراوانى مي‌دهد تا وقتي در لذت پيروزى غرق شدند ناگهان همه چيز را از آنان بگيرد تا حداكثر شكنجه را در زندگى اين دنيا ببينند؛ زيرا جدا شدن از چنين زندگى مرفهى، بسيار ناراحت كننده خواهد بود.

امام علی(ع) درباره عواقب ظلم به ديگران می فرماید: «آن ستمگر كه ابتداى به ظلم مى كند فرداى قيامت دست خود را از پشيمانى مى گزد»، بر این اساس ظالم، آغازگر ظلم است و شخص دوم، یعنی کسی که مقابله به مثل می كند ظالم نيست؛ بلكه در طلب احقاق حق است. از سویی «عَضَّة»؛ (به دندان گزيدن) كنايه از شدت ناراحتى است؛ زيرا انسان به هنگام گرفتاری هایی که خود مسبب آن بوده، مى خواهد از خود انتقام بگيرد و براى اين كار به آزار خويشتن مى پردازد؛ که اينها نشانه ناراحتى شديد و نوعى مجازات و انتقام از خویشتن است.

امام مهدى(عج) در راه و روشِ خويش، سازش ناپذير است و در اجراى حدود و احكام الهى و مبارزه با ستمگران قاطعيتى خدايى دارد. چشم پوشى و مسامحه اى در راه و روش او نيست؛ از ملامتِ ملامتگران نمى هراسد، از هيچ مقام و قدرتى نمى ترسد و بدون هيچ گونه ملاحظه اى تبهكاران را كيفر مى دهد.

«شفاعت» قرآني با شفاعت معمول در برابر حكّام ستمگر تفاوت دارد؛ چون صاحبان نفوذ سعى مى كنند گنهكارانى كه با آنها رابطه دارند برخلاف ضوابط از مجازات برهانند؛ اما در شفاعت قرآني، اولياء الله به اجازه و اذن خداوند، كسانى را كه گناهانشان زياد سنگين نيست و در مقابل گناهانشان، اعمال شايسته اى نيز دارند، شفاعت مى كنند.

قاضى ابوبکر باقلانى در پاسخ این پرسش که هدف از نصب امام چیست؟ مى گوید: فرماندهى سپاه، پاسدارى از مرزها، سرکوبى ستمگران، حمایت از مظلومان، اقامه حدود، تقسیم سرمایه هاى عمومى میان مسلمانان و هزینه کردن آن در امورى مانند جهاد با دشمنان، امورى است که هدف از نصب امام را تشکیل مى دهد و به عنوان وظایف و مسؤولیت هاى او به شمار مى آید.

دوستان و معاشران انسان در هدایت یا گمراهی او بسیار موثّرند. در سوره صافّات، آيات 50 تا 53 بیان شده كه همنشين بد، انسان را تا لب پرتگاه دوزخ مى برد. در آيات دیگری سخن از تأسّف و تأثّر عميق ستمگران در قيامت است كه از انتخاب دوستان ناباب تأسّف مى خورند؛ که در سوره فرقان، آیات 27 الی 29 به این مساله اشاره شده است. در دسته دیگری از آیات قرآن سخن از كسانى است كه همنشين بدى داشتند ولى آنها به لطف الهى و با تلاش و كوشش توانسته اند خود را از چنگال وسوسه آنها رهائى بخشند.

برای ترس از عظمت خداوند و کیفر او، در آیات و روایات ثمراتی بیان شده است از جمله: 1- انسان خائف از عذاب ستمگران عبرت می گیرد و به محاسبه اعمال خود می پردازد؛ قرآن می فرماید: «إِنَّ فِى ذَلِكَ لآيَةً لِّمَنْ خَافَ عَذَابَ الآخِرَةِ» 2- خوف الهی منجر به رسیدن به بهشت می شود. 3- خوف از خدا مانع گناه می شود. 4- معرفت الهی هدیه ای است که خدا به فرد خائف عطا می کند و این شناخت و علم باعث استجابت دعا می شود. 5- خائف از ترس نرسيدن به قرب الهی شب و روز در حال تلاش است تا به سرمنزل مقصود برسد.

اسلام براى حمايت از مظلوم و نجات وى از چنگال ظالم، به مسلمانان دستور مى دهد كه با ظالم بجنگند؛ حتّى اگر مظلوم غير مسلمان باشد. خداوند می فرماید: «چرا در راه خدا، براى رهايى مردان و زنان و كودكانى كه به دست ستمگران تضعيف شده اند، پيكار نمى كنيد؟». بر اساس این آیه، مى توان براى حمايت از مظلومان و نجات آنان از ظلم و ستم بيدادگران با ظالمان جنگيد.