اگر انگيزه دروغ گويى ضعف ايمان نسبت به توحيد افعالى است، بايد پايه هاى ايمان را تقويت كرد. اگر انگيزه آن حسد و بخل و كبر و غرور است، بايد به درمان آنها پرداخت. بايد روى پيامدهاى سوء و زيان بار دروغ كه سبب تيره روزى و بدبختى و رسوايى در دنيا و آخرت مى شود انديشيد. بايد از دوستان ناباب و دروغگو و محيط هايى كه به دروغ تشويق مى كند، پرهيز کرد. ايجاد شخصيت در افراد، يكى ديگر از مؤثرترين طرق درمان دروغ است. بايد از دروغ به شوخی و دروغ کوچک پرهيز کرد.

دروغ مانند ساير صفات رذيله سرچشمه هاى مختلفى دارد كه مهم ترين آنها به اين شرح است: ۱. ضعف ايمان و اعتقاد؛ ۲. ضعف شخصيت و عقده حقارت؛ ۳. حسد، و بخل، تكبر، خودبرتربينى و عداوت؛ ۴. بيمارى‏ هاى اخلاقى جامعه و انحراف از مسير حق؛ ۵. علاقه شديد به دنيا.

در آیه ۱۰۵ سوره نحل می خوانیم: ‏«إِنَّما يَفْتَرِي‏ الْكَذِبَ‏ الَّذِينَ‏ لايُؤْمِنُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْكاذِبُونَ؛ دروغ و افترا كار كسانى است كه ايمان به آيات خدا ندارند و دروغ گويان واقعى آنها هستند». در تفسير اين آيه در روايتى مى خوانيم كه از پيامبر اسلام (ص) پرسيدند: آيا مؤمن ممكن است آلوده بى عفتى شود؟ فرمود: احتمال دارد. عرض كردند آيا ممكن است آلوده سرقت گردد؟ فرمود: ممكن است. عرض كردند آيا مؤمن ممكن است دروغ بگويد؟ فرمود: نه. سپس آيه فوق را تلاوت فرمود.

در روايات اسلامى تعبيرهاى تكان دهنده اى درباره زشتى دروغ به چشم می خورد؛ چنانکه در حديثى از امام باقر (ع) مى‏ خوانيم: «إِنَ‏ اللَّهَ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ جَعَلَ‏ لِلشَّرِّ أَقْفَالًا وَ جَعَلَ‏ مَفَاتِيحَ‏ تِلْكَ‏ الْأَقْفَالِ‏ الشَّرَابَ وَ الْكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرَابِ؛  خداوند متعال براى شرّ قفل هايى قرار داده است، و كليد آن قفل ها شراب است و دروغ از شراب هم بدتر است». از اميرمؤمنان على (ع) نیز نقل شده است كه فرمود: «لَايَجِدُ عَبْدٌ طَعْمَ الْإِيمَانِ حَتَّى يَتْرُكَ الْكَذِبَ‏ هَزْلَهُ‏ وَ جِدَّهُ‏؛  انسان هيچ گاه طعم ايمان را نمى چشد تا دروغ را ترك گويد خواه شوخى باشد يا جدى».

نخستين اثر زيان بار دروغ رسوايى و بى آبرويى و از دست دادن پايگاه اجتماعى و اعتماد مردم است.  ديگر از آثار دروغ اين است كه انسان را به دروغ هاى ديگر، يا گناهان ديگر دعوت مى كند.  دروغ انسان را از نماز شب محروم مى سازد.  دروغ گفتن باعث عدم قبولى بعضى از عبادات مى شود.  دروغ گفتن گاه سبب مى شود كه بركات الهى از انسان قطع گردد.  افراد دروغگو روى حساب «مقايسه» به خود، دعوت انبياء را به آسانى باور نمى كنند.  افرادى كه دروغ مى گويند نه تنها به ديگران اطمينان ندارند، بلكه به خودشان هم اطمينان ندارند!  دروغ انسان را تدريجاً به صفوف منافقان ملحق مى سازد. و... .