آزادى غربی امروزه مشتمل بر انواع اسارت ها است. شهوت را آزاد گذارده و ثمره اش فرزندان نامشروع و بيماری هاى آميزشى و... شده است. اين ها نابودى ارزش ها و پايمال كردن نيروهایى است كه مى تواند در پشت سدّ اراده جمع شده و آينده ساز فرد و جامعه باشد.

در آزادی غربی براى بدست آوردن «آزادى عمل كامل» معتقد به عدم آزادى اراده هستند! در اين صورت است می توان كه از دست شرّ «وجدان» خلاص شده و با خيالى آرام به كار خود ادامه داد.

فلسفه و ريشه علاقه انسان به آزادى الهام گرفته از وجدانيات او است؛ گرچه برهانى و استدلالى نيز هست. انسان، علاقه مند به آزادى است چنانكه علاقه مند به زيبایى است؛ یعنی به عنوان مسأله ای فطرى و وجدانى.

 شكوفایى استعدادهاى هر موجودى در مسير تكامل، هرگز با حبس شدن او حاصل نمى شود؛ پيمودن اين مسير بدون آزادى ممكن نيست.

آزادى هدر دادن نيروها و سرمايه ها نيست؛ بلكه وسيله شكوفایى و بارور شدن استعدادها است. از اينجا، آزادى منطقى و معقول از غير منطقى و نامعقول جدا مى شود و تفاوت آزادى اسلامى با آزادى غربى روشن مى گردد.

«ترس» در انسان از عوامل متعددي نشات می گیرد: اول: ضعف ايمان و سوء ظنّ به خدا؛ زيرا افراد با ايمان داراى توكّل و اميد به لطف خداوند و معتقد به وعده‏ هاى او هستند و چنين كسانى هرگز سست و زبون نخواهند شد. دوم: عدم آگاهى و جهل که در بسيارى از اوقات سبب ترس مى‏ شود، زیرا انسان از اشخاص و جانداران و موجوداتى كه درست آنها را نمى‏ شناسد مى‏ ترسد. سوم: بروز حوادث تلخ و ناگوار كه غالباً سبب مى‏ شود تا انسان ها به نوعى از ترس گرفتار شوند؛ زيرا اين حوادث تلخ ذهنيّت ‏هاى ترس‏ آلودى در انسان به وجود مى ‏آورد و ... .

حقیقت «توكّل» سپردن كارها به خدا و اعتماد قلبی بر لطف اوست. از تعبيراتي كه روايات درباره «توکّل» به كار برده اند استفاده می شود که روح توکّل يعنى بريدن از مخلوق و پيوستن به خالق و آن كس كه داراى اين روحيّه نباشد به حقيقت توكّل نايل نشده است. در واقع توكّل مفهوم بسيار ظريف و دقيقى دارد كه در عين توجّه به عالم اسباب انسان را از غرق شدن در آن و دل بستن به غير خدا و آلودگى به شرك باز مى‏ دارد.

ممکن است برخی بگویند «دعا» جسارت به درگاه الهی است؛ زیرا حقیقت «دعا» مسخره کردن خداوند است. در پاسخ به این افراد باید گفت: شخصی که با خضوع و انکسار، به درگاه الهی آمده و دست به دعا برداشته، جسور و بی ادب نیست. بلکه حقارت و نیاز خود را اعلان کرده و از حضرتش استمداد می نماید، برای خدا تکلیف معین نمی کند. در واقع وظیفه اشخاص نیازمند، درخواست از شخص بی نیاز، به ویژه از پروردگار جهان است. گذشته از این «دعا»، ابزار ارتباط با خداوند و طلب راهنمایی برای یافتن راه صحیح از نادرست است.

یکی از علل لجاجت، «جهل و نادانی» است، که تمام استدلال های منطقی در برابر آن بی نتیجه می گردد. «سرزنش های افراط گرانه» و «احساس حقارت» از دیگر انگیزه هاست، که موجب می شود شخص برای اثبات خود، بر شیوه های غلط پافشاری کند. «ضعف اراده» و «عدم شجاعت» در انتخاب راه صحیح و اعتراف به اشتباهات گذشته و «راحت طلبی» از دیگر عوامل و انگیزه های لجاجت به شمار می روند. زیرا ترک کارهاى اشتباهی كه انسان مدّتها به آن خو گرفته، غالبا مشکل است، لذا انسانهای ضعیف سعی می کنند با بهانه جویی و لجاجت صورت مسأله را پاک کنند.

در روایات آمده است که خندیدن زیاد: 1. موجب حقارت انسان در قيامت مى شود. 2. موجب دل مردگی مى شود. 3. ايمان را محو می کند. 4. اعتماد دوست و همنشين انسان را نسبت به انسان كم می کند. 5. هيبت و وقار انسان را از بین می برد. 6. موجب گريه در قيامت می شود.

غرب خود را نژاد برتر می داند و این تفکر در زمان هیتلر هم بود که آلمان را نژاد برتر می دانست. غربی ها با این تفکر می خواهند روحیه شرقی ها را تضعیف کنند ولی این تفکر نه مدرک علمی دارد و نه سابقه تاریخی. اگر دانشجویان غربی و شرقی در شرایط مساوی درس بخوانند می توانند در تمام علوم و فنون پیشرفت کنند و در خیلی از صنایع از غربی ها پیشی بگیرند و ذوق و نبوغ شرقی ها تنها در کشاورزی و دامداری نیست؛ بلکه آنها در تمام علوم می توانند پیشرفت کنند.

علمای اخلاق برای «حسد» سرچشمه های زیادی ذکر کرده اند از جمله: عداوت، کبر، حُبّ ریاست، احساس حقارت و ...؛ ولی فراتر از این ها حسد ریشه هایی در عقاید انسان نیز دارد؛ در واقع می توان گفت حسودان گرفتار نوعی تزلزل در پایه های ایمان به توحید افعالیِ پروردگار و حکمت و قدرت او هستند، چه این که انسانی که به این اصول مومن باشد می داند تقسیم نعمت ها از سوی خداوند حسابی دارد و بر طبق حکمتی است، پس باید به قسمت و تقدیر خداوند در میان بندگانش راضی و خشنود باشد.

يكى از صفات بارز «منافقان»، «غرور» و «گرفتارى در چنگال آرزوهاى دور و دراز» است. قرآن از زبان منافقان دوزخي كه به مؤمنان خطاب مي كنند می گويد: «مگر ما[منافقان] با شما[مؤمنان] نبوديم؟ مى‏ گويند: آرى! ولكن شما خود را به هلاكت افكنديد و آرزوهاى دور و دراز، شما را مغرور ساخت تا فرمان خدا فرا رسيد و شيطان شما را در برابر خداوند به غرور و فريب واداشت». بنابراين منافقان، به خاطر غرورشان، ثروت و قدرت خود را به رخ مؤمنان كشيدند و به آنها با ديده حقارت نگريستند و در وادى خطرناك كفر و نفاق سرگردان شدند.